สรุปข่าวทะเลและสิ่งแวดล้อม: วันอาทิตย์ที่ 4 มกราคม 2552

ข่าวสด

ผ่าน 4 ปี "สึนามิ" ปัญหาไม่จางหาย

คลื่นยักษ์สึนามิ ภัยพิบัติทางธรรมชาติ ซัดถา โถมเข้าใส่พื้นที่แถบชายฝั่งทะเลอันดามันในช่วงปลายปีพ.ศ. 2547 อย่างที่ไม่มีใครคาดคิดและคาดฝัน ส่งผลทำให้นักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติ ชาวบ้านริมชายฝั่งอันดามัน เสียชีวิตจากโศกนาฏกรรมครั้งนั้นเป็นจำนวนมาก

ในวาระครบรอบ 4 ปี หลังจากคลื่นยักษ์สึนามิพัดผ่านไป ทางศูนย์ศึกษาการพัฒนาสังคม จุฬาลง กรณ์มหาวิทยาลัย สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มูลนิธิร่วมมิตรไทย-พม่า และคณะกรรมการรณรงค์เพื่อประชาธิปไตยในพม่า จึงร่วมกันจัดงานสัมมนา "รำลึก 4 ปี สึนามิกับการเรียนรู้การจัดการภัยพิบัติสึนามิ" ขึ้นที่สมาคมศิษย์เก่า คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

เพื่อเป็นการระลึกถึงผู้เสียชีวิตที่ถูกมหันตภัยทางธรรมชาติคร่าชีวิตไป รวมทั้งหาแนวทางแก้ไขผลกระทบที่ตามมา โดยมีนักวิชาการ และนักพัฒนาเอกชนจากองค์กรต่างๆ เข้าร่วมแลกเปลี่ยนความคิดเห็น

โดยนางกอแก้ว วงศ์พันธุ์ นักวิจัยที่ติดตามผู้สูญหายจากเหตุภัยพิบัติ สึนามิ เปิดเผยว่า ภายหลังเกิดเหตุภัยพิบัติสึนามิในพื้นที่ 6 จังหวัดภาคใต้ ประกอบด้วย ระนอง ภูเก็ต พังงา กระบี่ สตูล และตรัง ผลกระทบที่ตามมาสร้างความเสียหายทั้งในชีวิต และทรัพย์สินที่ไม่อาจประเมินเป็นมูลค่าได้

ล่างซ้าย-กอแก้ว วงศ์พันธุ์ กลาง-สุพัฒน์ นุ่นขาว ล่างขวา-สมบัติ บุญงามอนงค์

หลังจากเวลาผ่านไปกว่า 4 ปี ก็ยังพบผลกระทบจากคลื่นยักษ์สึนามิหลงเหลือให้เห็นอยู่มากมาย โดยหนึ่งในนั้นคือ ปัญหาแรงงานพม่าที่หลบหนีเข้ามาในประเทศไทย และได้รับบาดเจ็บและเสียชีวิตจากภัยพิบัติครั้งนั้น ที่ผ่านมายังไม่มีหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเข้าไปให้การช่วยเหลือ และเยียวยาผู้ประสบภัยชาวพม่า จนบางครั้งถูกมองว่า เป็นการเลือกปฏิบัติ และไม่มีความเป็นธรรม

นางกอแก้ว บอกต่อว่า สำหรับปัญหาที่แรงงานพม่าต้องประสบภายหลังเกิดภัยพิบัติสึนามิมีหลายประการ ไม่ว่าจะเป็น เจ้าหน้าที่ของภาครัฐมีทัศนคติที่ไม่ดีกับแรงงานพม่า โดยมักมองว่า เป็นผู้ที่หลบหนีเข้าเมืองมากกว่าผู้ที่ประสบภัยพิบัติ อีกทั้งในแง่กฎหมายก็ไม่เอื้ออำนวย นอกจากนี้ ยังไม่ได้รับการช่วยเหลือเกี่ยวกับเงินชดเชย

ส่วนอุปสรรคที่พบส่วนใหญ่ในพื้นที่ มีแรงงานพม่าบางส่วนไม่เข้าใจในกระบวนการพิสูจน์เอกลักษณ์บุคคล ทำให้เกิดความยากลำบากในการส่งศพผู้เสียชีวิตกลับคืนให้ญาติไปบำเพ็ญกุศล รวมทั้งแรงงานบางคนยังรู้สึกวิตกกังวลว่า หากเข้ามาติดต่อรับศพญาติที่เสียชีวิต อาจจะถูกตำรวจจับกุมในข้อหาหลบหนีเข้าประเทศโดยผิดกฎหมาย จึงทำให้มีศพตกค้างจำนวนมาก

ด้านนายสุพัฒน์ นุ่นขาว ตัวแทนผู้ประสบภัยพิบัติสึนามิในพื้นที่ เล่าถึงผลกระทบที่ชาวบ้านต้องประสบว่า หลังจากเกิดภัยพิบัติสึนามิขึ้น ทางชุมชนในเขตพื้นที่ 6 จังหวัดชายฝั่งทะเลอันดามัน ที่ได้รับผลกระทบจากภัยพิบัติครั้งนั้น ได้รวมกลุ่มกันลงพื้นที่ศึกษา และประเมินความเสียหายที่เกิดขึ้น รวมทั้งให้การช่วยเหลือเยียวยาผู้ที่ได้รับผลกระทบ โดยจากการสำรวจพบชาวบ้านต้องประสบกับปัญหาที่ดินทำกิน

เนื่องจากหลังเกิดเหตุคลื่นยักษ์สึนามิ ถูกกลุ่มทุนฉวยโอกาสบุกเข้ามายึดพื้นที่ ทำให้ชาวบ้านบางส่วนไม่มีพื้นที่พักอาศัยและที่ดินในการหาเลี้ยงชีพ ถือเป็นการเหยียบย่ำซ้ำเติมชาวบ้าน นอกจากนี้ ยังมีชุมชนอีกหลายแห่งที่ยังถูกภาครัฐเฉยเมย ไม่เข้ามาดูแลให้การช่วยเหลือ จนขณะนี้มีหมู่บ้านบางแห่งยังไม่มีน้ำประปาและไฟฟ้าใช้

ขณะที่นายสมบัติ บุญงามอนงค์ ประธานกรรมการมูลนิธิกระจกเงา กล่าวว่า มีข้อผิดพลาดในด้านต่างๆ มากมาย จนทำให้มีประชาชนได้รับบาดเจ็บและเสียชีวิตจำนวนมาก สาเหตุหลักที่ส่งผลทำให้เกิดความผิดพลาดขึ้น ล้วนมีปัจจัยมาจากเจ้าหน้าที่ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องประเมินสถานการณ์ผิดพลาด

เนื่องจากหลังเกิดเหตุมีการระดมกำลังเจ้าหน้าที่เข้าไปช่วยเหลือผู้ประสบภัยใน จ.ภูเก็ต เป็นส่วนใหญ่ เพราะคาดการณ์ว่าน่าจะมีผู้ได้รับบาดเจ็บจำนวนมาก ทำให้ผู้ประสบภัยในพื้นที่อื่นไม่ได้รับการช่วยเหลือเท่าที่ควร อีกทั้งเจ้าหน้าที่ส่วนใหญ่ยังระดมกำลังเข้าช่วยเหลือเฉพาะบุคคลสำคัญก่อน ทำให้การช่วยเหลือผู้รอดชีวิตรายอื่นทำได้ไม่เต็มที่

นอกจากนี้ หลังเกิดภัยพิบัติสึนามิ มีประชาชนบางกลุ่ม ซึ่งถือเป็นด้านมืดของสังคม ฉวยโอกาสลักลอบเข้าไปโจรกรรมสิ่งของและทรัพย์สิน ภายในร้านค้าและบ้านพักของผู้ประสบภัย พฤติกรรมเช่นนี้ถือเป็นการเติมความทุกข์ให้กับชาวบ้านซ้ำเข้าไปอีก

ถึงแม้เวลาจะล่วงเลยผ่านมากว่า 4 ปี แต่ก็ไม่อาจลบล้างคราบน้ำตาและความสูญเสียที่เกิดขึ้นจากภัยพิบัติครั้งนั้นให้เลือนหายไปได้

นั่นเพราะความช่วยเหลือเยียวยาหลังเกิดเหตุยังไม่ครอบ คลุมทั่วถึง

****************************************************************************************************************************

ต่อยอดอนุรักษ์ "กระทิง"เขาแผงม้า

พื้นที่กว่าหมื่นไร่ตรงกลางระหว่างอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ และอุทยานแห่งชาติทับลาน จ.นครราชสีมา เรียกกันว่า "เขาแผงม้า" เป็นผืนป่าที่ยังคงความบริสุทธิ์ของเหล่าพรรณพืชและพันธุ์สัตว์

ทั้งอากาศยังเย็นสบายบริสุทธิ์ เป็นผืนป่าที่พบสัตว์ป่าหาดูได้ยากยิ่งอย่าง "กระทิง"

ในอดีตหลังการเติบโตอย่างไรทิศทาง ประกอบกับความเจริญของวัตถุและผู้คน ก่อให้เกิดการตัดถนนสายต่างๆ ทะลุกลางป่าเทือกเขาพนมดงรัก การสัมปทานป่าไม้ ทำให้ชาวบ้านจากถิ่นต่างๆ อพยพเข้ามาบุกเบิกหักร้างถางพง ล่าสัตว์ ตัดต้นไม้ ถือครองที่ดิน

เขาแผงม้าจึงกลายสภาพเป็นภูเขาหัวโล้น และด้วยการเสนอตัวของอดีตมูลนิธิคุ้มครองสัตว์ป่าและพรรณพืชแห่งประเทศไทย ร่วมโครงการปลูกป่าถาวรเฉลิมพระเกียรติ ในปีพ.ศ. 2537 และขยายเวลาต่อเนื่องถึงปีพ.ศ. 2545 ทำให้ผืนป่าแห่งนี้ได้รับการอนุรักษ์ปรับปลูกคืนสู่ธรรมชาติได้ดังเดิม

"โชคดี ปรโลกานนท์" หนึ่งในผู้ปฏิบัติงานของมูลนิธิคุ้มครองฯ ครั้งนั้น เป็นผู้ที่เข้าไปในผืนป่าเขาแผงม้ารายแรกๆ ทำหน้าที่ปลูกป่าให้ได้ตามเป้า ประสงค์ของโครงการ ปัจจุบันเขาเป็นส่วนหนึ่งของผู้ก่อตั้งกลุ่มอนุรักษ์เขาแผงม้า และกองทุนอนุรักษ์กระทิง ภายหลังที่มูลนิธิคุ้มครองฯ มีข้อขัดแย้งในทางกฎหมายและต้องปิดตัวลง

โชคดี ไล่เรียงลำดับการปลูกป่าเพื่ออนุรักษ์ผืนป่าแห่งนี้ให้ฟังอย่างคร่าวๆ ก่อนเล่าถึงสถานการณ์ปัจจุบันให้เห็นภาพว่า ปีพ.ศ. 2537 สภาพภูเขาหัวโล้น ทำให้มีสัตว์ป่าหลงมาให้เห็นเพียง กระต่าย นก และผีเสื้อ

ล่างซ้าย-ณรงค์ สุวรรณรงค์ ล่างขวา-โชคดี ปรโลกานนท์

ต่อเมื่อสภาพป่าฟื้นคืนดังเดิมเริ่มมีสัตว์ให้เห็นมากขึ้น และที่ชัดเจนว่าผืนป่าแห่งนี้อุดมสมบูรณ์ในระดับขีดสุด ก็เมื่อมีผู้พบ "กระทิง" ซึ่งเป็นสัตว์ป่าหายาก และพบเพียงที่เดียวคือเขาแผงม้าแห่งนี้

นอกจากนี้ ยังมีปรากฏการณ์ทางสังคมที่เห็น คือ ประชาชนเริ่มทยอยเดินทางมาพักแรมเพิ่มจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ ถือว่าเป็นภาพที่ชัดเจนสำหรับความอุดมสมบูรณ์ของป่า จนปัจจุบันเขาแผงม้ากลายเป็นที่รู้จักแพร่หลาย จนถูกหยิบมาเป็นตัวเปิดประเด็นเด่นที่สุด ทั้งที่ก่อนหน้านี้อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ และอุทยานแห่งชาติทับลาน เป็นเพียง 2 แห่งในแถบนี้ที่ถูกเอ่ยถึง

เมื่อสังคมมนุษย์เริ่มเข้าถึง หน่วยงานด้านป่าไม้ และด้านการท่องเที่ยว จึงเล็งเห็นความสำคัญ และจุดเด่นของเขาแผงม้า พยายามดำเนินรูปแบบการจัดการผืนป่า โดยการใช้กฎหมายเข้าควบคุมดูแล เพื่อป้องกันไม่ให้พื้นที่สูญเสียไปอีก โดยพยายามเสนอให้เขาแผงม้าผนวกพื้นที่เข้ากับอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ เพื่อการจัดการและดูแลที่ง่ายขึ้น

แต่ความคิดดังกล่าวขัดแย้งกับมุมมองของนักอนุรักษ์ในพื้นที่ ซึ่งเห็นว่าเขาแผงม้ามีพื้นที่มาก ควรมีแผนแม่บทในการจัดการพื้นที่ของตนเอง ข้อถกเถียงยืดเยื้อมาระยะหนึ่ง กระทั่งปีพ.ศ. 2550 กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ระบุให้เขาแผงม้าอยู่ในความดูแลของสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 7 (นครราชสีมา)

แม้ปัจจุบันเขาแผงม้าจะมีเจ้าหน้าที่อุทยานดูแลความเป็นระเบียบเรียบร้อย และปกป้องผืนป่าตามหน้าที่ จัดพื้นที่กันบริเวณสำหรับนักท่องเที่ยวพักแรมและดูสัตว์ป่า รวมถึงหน้าที่ในการป้องกันและปราบปราม แต่อีกด้านของการทำงานยังไม่สมบูรณ์ร้อยเปอร์เซ็นต์ โดยเฉพาะการปฏิบัติงานการสร้างความเข้าใจของผู้คนในท้องถิ่น และผู้มาเยือนให้รักษ์ในผืนป่าแห่งนี้

กลุ่มอนุรักษ์เขาแผงม้า และกองทุนอนุรักษ์กระทิง จึงเติมเต็มส่วนที่ขาดหายให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น โดยพยายามจัดการเรียนรู้ให้กับผู้มาเยือนเป็นหลัก โดยจัดค่ายการเรียนรู้สำหรับเยาวชนในการดูแลรักษาป่า รวมถึงการเก็บข้อมูลการเปลี่ยนแปลงของสังคมพืชและสัตว์ ที่มีความแตกต่างตามฤดูกาล การดำเนินการเหล่านี้ล้วนแล้วแต่ต้องใช้ทุนในการดำเนินงาน

ด้าน ณรงค์ สุวรรณรงค์ ช่างภาพอิสระ ใช้เวลาช่วงหนึ่งของชีวิตเก็บภาพกระทิงที่เขาแผงม้า และด้วยความผูกพันในพื้นที่ เห็นใจและเข้าใจการทำงานของกลุ่มอนุรักษ์เขาแผงม้า จึงหาวิธีระดมทุนให้กองทุนอนุรักษ์กระทิง ในการนำไปสร้างความเข้าใจ และจัดการการเรียนรู้ให้กับผู้มาเยือน อันเป็นส่วนหนึ่งของการอนุรักษ์ทั้งป่าและสัตว์

ณรงค์ เล่าว่า ปีแรกๆ ถ่ายภาพกระทิงได้ไม่มากนัก มาเพิ่มจำนวนภาพมากที่สุดในปีพ.ศ. 2550 ที่กระทิงลงมาให้เห็นบ่อยและจำนวนมากขึ้น โดยเฉพาะเมื่อกลางเดือนพ.ค. 2550 ที่ผ่านมา ราวบ่าย 2 โมง ฝูงกระทิงลงมากินอาหารที่โป่ง นับได้ราว 76 ตัว เชื่อว่าจำนวนกระทิงที่เพิ่มขึ้น เพราะฝูงกระทิงรู้สึกปลอดภัย โดยส่วนหนึ่งเกิดจากกองทุนอนุรักษ์กระทิงสร้างความเข้าใจให้ผู้มาเยือนได้เข้าใจธรรมชาติของสัตว์และป่า

"หนังสือกระทิงเขาแผงม้า" จึงเป็นผลผลิตที่ตีพิมพ์จากฝีมือการถ่ายภาพของ "ณรงค์" ที่นำรายได้จากการจำหน่ายหนังสือทั้งหมดเข้ากองทุนอนุรักษ์กระทิง เพื่อต่อยอดและสนับสนุนการทำงานของกลุ่มอนุรักษ์เขาแผงม้า ในการดูแลรักษาป่าและสัตว์ป่า

ในเล่มเป็นข้อมูลเฉพาะของกระทิง สัตว์ที่เสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ในพื้นที่ธรรมชาติ ประกอบด้วยภาพสี่สีตีพิมพ์จากฟิล์มบันทึกภาพกระทิงเขาแผงม้า ความหนา 96 หน้า และจัดพิมพ์เพียงครั้งเดียวจำนวน 2,500 เล่ม วางจำหน่ายที่เขาแผงม้าและอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ เพียง 2 แห่งเท่านั้น

	ผู้เขียน	หัวข้อ: สรุปข่าวทะเลและสิ่งแวดล้อม: วันอาทิตย์ที่ 4 มกราคม 2552 (อ่าน 3628 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้