อันตรายใต้ทะเล

[สายน้ำ]

อันตรายใต้ทะเล                          :                       ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์



       ทะเลเป็นโลกแปลกนัก มนุษย์ใคร่อยากรู้จัก แต่บางครั้งเรารู้สึกสะพรึงกลัว ตั้งแต่ครั้งบรรพกาล เรื่องราวเกี่ยวกับทะเลแรก ๆ ที่มนุษย์บันทึกไว้ ไม่ใช่ความสวยงาม แต่เป็นความน่ากลัว หมึกยักษ์ตัวใหญ่สะบัดหนวดยุ่มย่าม ฉลามพิฆาตพุ่งปราดขึ้นมากินกะลาสีบนเรือสำเภา ปลายักษ์ตัวเท่าช้าง อ้าปากโชว์เขี้ยวขาว รอง่ำคนโชคร้ายพลัดตกน้ำ
       
       แม้ในยุคปัจจุบัน คนทั่วไปยังหวั่นเกรงทะเล ทั้งฉลามร้าย กระเบนเงี่ยงยาว เรื่อยไปจนถึงแมงกะพรุนพิษแรง แม้กระทั่งแตนทะเล สัตว์ตัวจิ๋วที่เรามองไม่เห็น แต่โดนทีไรคันชะมัด บางคนถึงสาบส่งการลงน้ำ ด้วยกลัวเจ้าตัวน้อย
       
       แต่ถ้าเราคิดในทางกลับกัน สิ่งมีชีวิตบนโลกย่อมมีการป้องกันตัวเอง มิใช่มีแต่ในทะเลเท่านั้นที่มีอันตราย ในป่ามีหมามุ่ย มีพืชคันคะเยอ มีแมลงต่อยเจ็บปวด แม้กระทั่งงูพิษแรงแอบอยู่ในพงหญ้า ถ้าทุกชีวิตที่มีพิษร้ายหวังอยากฆ่ามนุษย์ ป่านนี้พวกเราคงตายไปหมดโลก เมื่อมองให้ซึ้ง พวกเขาเพียงแค่ป้องกันตัว ต่อสู้กับศัตรูผู้รุกราน หรือเพื่อหาอาหารตามวิสัย ไม่มีสัตว์ใดพืชใดใจร้าย อยากทำให้มนุษย์เจ็บปวด
       
       หากเราเข้าใจ พิษร้ายและอันตรายจากธรรมชาติ เป็นสิ่งที่เรียนรู้ได้ หลีกเลี่ยงได้ ไม่ยากหรอก ไม่กลับกลอกเหมือนถ้อยคำหนุ่มสาว (บางราย) เหมือนกับมหากวีสอนไว้ “ถึงเถาวัลย์พันเกี่ยวที่เลี้ยวลด ก็ไม่คดเหมือนหนึ่งในน้ำใจคน”
       
       ขอเริ่มต้นด้วยสัตว์มีพิษ แบ่งเป็น 3 พวกโดยง่าย หนึ่งคือสัตว์ทั้งหมดในไฟลัม Cnidaria ชื่อนี้หมายถึงสัตว์ทุกตัวในกลุ่มนี้ล้วนมีเข็มพิษ หากถามว่ามีตัวไหนบ้าง ผมไม่สามารถตอบได้หมดสิ้น เพราะมีเป็นหมื่นชนิด เพียงแต่ตัวที่มีพิษรุนแรงพอให้คนเจ็บ มีอยู่ไม่มาก
       
       อันดับแรกคือแมงกะพรุน มีตั้งแต่ตัวจิ๋วจนเรามองแทบไม่เห็น เรียกว่า “แตนทะเล” จนถึงแมงกะพรุนไฟ กะพรุนส่วนใหญ่มีพิษแค่พอป้องกันตัวและหาอาหารพวกแพลงก์ตอน แต่บางชนิดมีพิษแรงกว่านั้น เป็นพวกจับปลากิน พิษจึงต้องรุนแรงพอทำให้ปลาตัวแข็ง หากคนไปโดนเข้า คนอาจมีสิทธิตัวแข็งเหมือนปลา โชคดีที่ว่า แมงกะพรุนดังกล่าวมีน้อยมากในทะเลไทย
       
       อีกพวกคือดอกไม้ทะเล ไฮดรอยด์ และสัตว์อื่นในกลุ่มใกล้เคียง เช่น ปะการังไฟ พิษเหล่านี้คล้ายพิษแมงกะพรุน อาจมีความแตกต่างบ้าง แต่หลักการเหมือนกัน พิษมาจากเข็มพิษ ทำงานในระบบสัมผัส โดนเมื่อไหร่เข็มพิษถึงทำงาน
       
       เมื่อทราบหลักการ วิธีป้องกันทำได้ อย่างแรกคือ “อย่าโดน” แต่ถ้าเค้ามาโดนเราแบบไม่รู้ตัวล่ะ เราต้องใช้เทคนิคสอง “ป้องกันด้วยชุด” หากเป็นนักดำน้ำเจอแมงกะพรุน ชุดเว็ตสูทที่เราใส่ไว้ ป้องกันเข็มพิษได้ทุกรูปแบบ ขอเพียงระวังอย่างให้โดนหน้าเป็นพอ แต่ถ้าเป็นคนเล่นน้ำตามชายหาด ขอแนะนำชุดไลครา ป้องกันได้ทั้งรังสียูวี ยังกันเข็มพิษจากสัตว์พวกนี้ได้ แม้ราคาแพงหน่อย ยังถือว่าคุ้ม โดยเฉพาะสำหรับเด็กน้อย ถ้าเป็นผู้ใหญ่ยาจกเช่นนายคนเขียน แนะนำให้ใส่เสื้อยืดแขนยาว กางเกงเล หรืออะไรก็ได้ อย่าเปิดเปลือยด้วยชุดเว้าสูงลงทะเล
       
       ป้องกันเป็นเรื่องดี แต่พลาดพลั้งย่อมมีบ้าง ข้อควรปฏิบัติขั้นแรกคือกำจัดหนวดหรือเศษชิ้นส่วนของสัตว์เหล่านั้นออกไป ตามด้วยการล้างด้วยน้ำ ล้างให้มาก ๆ เพราะอาจมีเข็มพิษจิ๋วติดอยู่ ท้ายสุดคือการล้างด้วยน้ำส้มสายชู กรุณาใช้ทีละเยอะหน่อย ไม่ใช่แค่แต้ม น้ำส้มสายชูจะช่วยกำจัดพิษจากสัตว์พวกนี้ แต่ไม่มีผลในการรักษาบาดแผล จึงใช้เพียงครั้งแรกเท่านั้น มิใช่นำมาแต้มเช้าหนเย็นหน ถ้าอย่างนั้นควรใช้ยาแก้คัน หรือปรึกษาแพทย์หากโดนเยอะ
       
       สัตว์อีกกลุ่มที่มีพิษเช่นกัน แต่เป็นพิษที่แตกต่าง คือ “ปลา” พิษของปลาส่วนใหญ่มีไว้เพื่อป้องกันตัว เช่น กระเบนจะไม่ใช้เงี่ยงในการหาอาหาร หากเราไม่เข้าไปใกล้เกินไป หรือเผลอไปโดนตัวเขา โอกาสโดนพิษพวกนั้นมีน้อยมาก วิธีป้องกันดีสุดคืออย่าจับอย่าแตะอย่าโดนสิ่งใดในแนวปะการัง รวมทั้งระวังตัว อย่าเข้าใกล้ปลามีพิษมากเกินไป
       
       บางเวลาเราโชคร้าย โดนพิษจากปลาเข้าให้ จะเป็นกระเบนหรือปลาหินปลาสิงโตหรือปลาใดก็ตาม ข้อแนะนำคือพยายามสลายพิษด้วยความร้อน จะใช้น้ำอุ่นจัดแช่แผล ใช้วิธีอังไฟ ใช้หินร้อนห่อผ้าเปียกประคบไว้ หรือใช้ไดร์เป่าผมพ่นใส่แผล ทำได้ทั้งนั้น เพียงแต่ต้องเข้าใจว่าพิษจะไม่หายไปในชั่วพริบตา ใครโดนพิษจากปลาจะปวด...และปวดนาน บางครั้งข้ามวันข้ามคืน หากโดนพิษปลาร้ายจริง เช่น ปลากะรังหัวโขน ควรรีบไปหาแพทย์ เพราะพิษปลาบางชนิดอาจรุนแรงจนเกิดอันตรายหนักหนาสาหัส โดยเฉพาะผู้ที่แพ้พิษประเภทนี้
       
       สัตว์กลุ่มสุดท้ายเป็นแบบปนเป ทั้งหมึกทะเลบางชนิด เช่น หมึกสายวงฟ้า หอยเต้าปูน งูทะเล พิษแต่ละอย่างแตกต่างกันไป ไม่มีวิธีรักษาโดยตรง ต้องรีบพาไปพบแพทย์โดยด่วน อย่างไรก็ตาม สัตว์เหล่านี้ไม่ได้หวังอยากฆ่าคน โอกาสที่จะโดนพิษของพวกเขามีน้อยมาก ถ้าเราไม่จับหมึกสายวงฟ้ามาวางไว้บนตัว โอกาสที่เขากัดเราแทบไม่มี ถ้าเราไม่จับหอยเต้าปูนมาใส่กระเป๋า เขาจะไม่ยื่นงวงออกมาแทงฉมวกพิษใส่ ถ้าเราไม่ไปขยำงูทะเลเล่น เขาก็ไม่กัดเรา สรุปโดยง่าย หากเราไม่คิดทำอะไรพวกเขา โอกาสโดนพิษพวกเขา...แทบไม่มี
       
       ยังมีสัตว์อีกมากที่ดูน่ากลัว โดยเฉพาะคุณเม่นทะเล หากแต่เม่นทะเลนั่นแหละกลัวคน เวลาเราเข้าใกล้ เขาส่ายหนาม ก่อนพยายามเดินหนี แต่เราอาจกลัวจนตกใจ คิดว่าเขาเดินเข้ามาหวังทำร้าย ยามพลั้งเผลอไปโดนหนามเม่น เพียงแค่เราใช้ของแข็งนวด ทำให้หนามเม่นแตกหรือหัก ร่างกายเราสามารถย่อยสลายหินปูนในหนามเม่นทะเลได้ กรณีนี้ไม่รวมเม่นทะเลบางชนิดที่มีพิษ เช่น เม่นดอกไม้ แต่พิษพวกนั้นไม่ได้อยู่ที่หนาม และเป็นสัตว์ที่คนเล่นน้ำทั่วไปแทบไม่มีทางเจอ
       
       บาดแผลที่เกิดในทะเล เช่น โดนปะการังบาด โดนหนามของดาวหนาม แม้ไม่มีพิษ แต่อาจใช้เวลาแสนนานกว่าจะหาย เนื่องจากแผลติดเชื้อแบคทีเรียบางชนิด บ้างทำท่าว่าจะหาย ตกสะเก็ด กลับมาคัน เป็นแผลใหม่ ขอจงอย่าตกใจ ทางแก้ดีสุดคือแผลที่เกิดในทะเลทุกรูปแบบ ต้องรีบทำแผลให้สะอาด ใช้น้ำยาฆ่าเชื้อโรค ก่อนรักษาแผลด้วยยาฆ่าเชื้อที่หาซื้อได้ทั่วไป อย่าปล่อยแผลทิ้งไว้นาน
       
       ทั้งหมดนี้คือบางส่วนของการเตรียมรับมือกับทะเล แต่คุณเอ๋ย อย่ากลัวไปเลย เพียงแค่คุณเข้าใจและใส่ใจ หาความรู้ติดตัวไว้ ลงน้ำเมื่อไหร่ระวังตัวสักนิด เข้าใจสัตว์ว่าพวกเขาล้วนรักชีวิตจึงจำต้องป้องกันตัว อย่าไปโกรธเกลียดหรืออาฆาต เห็นเม่นทะเลเมื่อไหร่ต้องตื้บให้เละ อย่าลืมว่า ทะเลเป็นบ้านของเขา พวกเราเป็นเพียงแขก หากแขกไม่รบกวนเจ้าของบ้านเกินเหตุ มีหรือที่แขกจะได้รับอันตราย
       
       เรื่องทั้งหมดสรุปโดยง่าย กลัวสาวหักอกเถิด กลัวหนุ่มหลอกด้วยนะ แต่ไม่ต้องกลัวสัตว์ทะเลหรอก โอกาสเจอสาวหักหนุ่มหลอกมีมากกว่ากันเยอะครับ


จาก               :                ผู้จัดการออนไลน์   วันจันทร์ที่ 14 เมษายน 2551