เบี้ยน้อย หอยน้อย

เบี้ยน้อย หอยน้อย วินิจ รังผึ้ง

"ยุคเศรษฐกิจตกสะเก็ดเช่นนี้ คน “เบี้ยน้อยหอยน้อย” อย่างเราคงต้องประหยัดกันให้มากเข้าไปอีกทั้งที่ไม่รู้จะประหยัดอะไรกันแล้ว"

เด็กรุ่นใหม่หลายๆคนคงเคยได้ยินคำพูดทำนองนี้จากคุณแม่กันบ่อยๆในช่วงนี้ แล้วก็คงเกิดคำถามขึ้นในใจว่า เอ...ทำไมเศรษฐกิจไม่ดีแล้วไปเกี่ยวอะไรกับ "หอย" กับ "เบี้ย" ล่ะ ว่าแล้วก็แบมือขอ "เบี้ยเลี้ยง" ประจำวัน ก่อนออกจากบ้านโดยไม่ค่อยสนใจใยดีกับคำตอบเท่าใดนัก

ความจริง "เบี้ย" หรือ "หอยเบี้ย" นั้นเป็นหอยทะเลที่มีเปลือกสวยงามชนิดหนึ่ง เป็นหอยฝาเดียวที่คนสมัยโบราณนำมาใช้แทนเงินตรามาเนิ่นนานตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ และมีการใช้กันอย่างแพร่หลายในชุมชนโบราณหลายภูมิภาคของโลก เช่นในแถบทะเลแคริเบียน เยอรมันนี ลิธัวเนีย ชายฝั่งทวีปอเมริกา แอฟริกา และอินโด-แปซิฟิก รวมทั้งประเทศไทยที่ใช้กันมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ซึ่งเรียกกันว่า "เบี้ยจั่น" โดยหอยเบี้ยที่นำมาใช้แทนเงินตรานั้นเป็นหอยเบี้ยชนิดที่มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Cypraea moneta ซึ่งเป็นหอยเบี้ยขนาดเล็ก มีสีขาวอมเหลืองนวลอ่อนๆ คำว่า "moneta" ภาษาลาตินนั้นก็หมายถึงเงินตรานั้นเอง ส่วนชื่อสามัญนั้นก็เรียกว่า money cowrie นั่นเอง

บางคนคงสงสัยว่าถ้าใช้หอยเบี้ยแทนเงินกันแล้ว ชาวประมงมิเป็นมหาเศรษฐีกันหมดหรือ ก็ต้องบอกว่าหอยเบี้ยชนิดนี้ก็ไม่ใช่ของหาง่าย โดยสมัยกรุงศรีอยุธยานั้นต้องนำเข้าจากแถวหมู่เกาะมัลดีฟ ศรีลังกา อินเดีย ซึ่งผมไปค้นเจอข้อมูลที่คุณ "หอยทากชรา" เขียนไว้ในเว็บไซต์ www.siamensis.org กล่าวถึงในสมัยที่ใช้หอยเบี้ยแทนเงินตรากันนั้น ก็ยังอุตส่าห์มีพ่อค้า นายทุนหากินกับการค้า การกักตุนและเก็งกำไรในอัตราแลกเปลี่ยนเงินตรากันมาตั้งแต่สมัยโบราณกันแล้ว โดยในสมัยพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศนั้น บรรดาพ่อค้า นายทุน ทำตัวเป็นจอร์จ โซรอส กักตุนเบี้ยไว้เพื่อปั่นราคา จนเกิดการขาดแคลนเบี้ยไปหมุนเวียนในระบบเศรษฐกิจ ทำให้เงินเบี้ยมีราคาแข็งค่าคล้ายๆเงินบาทในทุกวันนี้

พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศจึงดัดหลังพวกพ่อค้าด้วยการออกเงินตราดินเผาตีตราขนาดต่างๆขึ้นมาใช้เป็นเงินตราร่วมกับเบี้ย ทำให้ค่าของเบี้ยตกรูดจากอัตราแลกเปลี่ยนที่อยู่ราวๆ 800 ตัวต่อเฟื้อง อ่อนค่าลงไปถึง 1,600 ตัวต่อเฟื้อง จนบรรดาพ่อค้านายทุนตัวแสบขาดทุนย่อยยับไปตามๆกัน (สมน้ำหน้า) ค่าของเบี้ยยังคงขึ้นๆลงๆ ตามยุคตามสมัย จนในสมัยสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกได้มีการกำหนดค่าของเบี้ยไว้ในอัตราแลกเปลี่ยนไม่เกิน 400 ตัวต่อเฟื้องเพื่อป้องกันความผันผวน คล้ายๆกับระบบการกำหนดค่าเงินตายตัวที่บางประเทศใช้กันในปัจจุบัน อย่างไรก็ตามการใช้เบี้ยแทนเงินตราก็ถูกยกเลิกไปในสมัยสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 4

แม้นหอยเบี้ยจะไม่มีราคาค่างวดเท่าใดในปัจจุบัน ยกเว้นหอยเบี้ยบางชนิดที่เปลือกหอยสวยๆและหายากซึ่งนักสะสมซื้อขายกันตัวละเป็นล้าน แต่ในโลกใต้ท้องทะเลนั้นหอยเบี้ยตัวเล็กๆก็นับเป็นชีวิตที่สวยงามต้องตาต้องใจนักดำน้ำเป็นอย่างยิ่ง หอยเบี้ยขนาดเล็กที่อาศัยอยู่ร่วมกับสิ่งมีชีวิตชนิดอื่นๆ และกินสัตว์เป็นอาหารนั้น นักวิชาการเขาเรียกมันว่าเป็นหอยเบี้ยเทียม ส่วนหอยเบี้ยทั่วไปที่มีขนาดใหญ่จะกินสาหร่ายเป็นอาหาร แต่รูปร่างหน้าตาก็จะดูรู้ว่าเป็นหอยเบี้ยเช่นกัน ซึ่งหอยเบี้ยตัวโตๆขนาดกำปั้นก็มีให้เห็นโดยส่วนใหญ่จะชอบอาศัยอยู่บนซอกหลืบหิน หรือบนลานหินที่มีสาหร่ายขนาดเล็กครอบคลุมอยู่

บางครั้งก็เจอเป็นคู่คืบคลานจู่จี๋กันอย่างมีความสุขตามประสาหอยๆ แม้นเปลือกของหอยเบี้ยเหล่านี้จะมีลวดลายสวยงาม มีเปลือกเป็นมันวาว แต่นักดำน้ำกลับเป็นคนละกลุ่มกับนักสะสมเปลือกหอย การดูการเห็นมันคืบคลานในท้องทะเลนั้นเป็นภาพที่สวยงามและมีชีวิตชีวากว่า การเก็บมันกลับขึ้นมาอาจจะเป็นของมีค่าตัวละ 10 บาท 100 บาท แต่ก็จะเป็นการทำลายวงจรชีวิตของบรรดาหอยเบี้ยเหล่านี้ไปอย่างน่าเสียดาย และน่าเห็นใจบรรดาเพื่อนใต้ทะเลเหล่านี้

ก็ลองคิดดูสิครับ หอยเบี้ยหนุ่มตัวหนึ่งกว่าจะคืบคลานอย่างเชื่องช้าไปตามพื้นทะเลกว้าง โอกาสจะคลานไปพบเจอหอยเบี้ยสาวสักตัวก็เป็นเรื่องยากเต็มทีเหมือนงมเข็มในมหาสมุทร ยิ่งเราไปเก็บตัวใดตัวหนึ่งขึ้นมาอีก โอกาสของบรรดาหอยเบี้ยทั้งหลายที่จะได้มาพบรักกันเพื่อสืบสานเผ่าพันธุ์ก็ยิ่งน้อยลงไป คงเป็นเรื่องเศร้าของเหล่าหอยทั้งหลายยิ่งนัก

การดำน้ำในเวลากลางคืนหรือที่เรียกว่าไนท์ไดฟ์นั้น นับเป็นโอกาสทองที่จะได้พบบรรดาหอยเบี้ย โดยเฉพาะหอยเบี้ยเทียมที่อาศัยอยู่กับกอปะการังอ่อน ซึ่งปะการังอ่อนสีชมพูสดใส สีแดงจัดจ้าน สีม่วง สีเหลือง ซึ่งดูโดยทั่วไปแล้วก็มีลักษณะคล้ายกับต้นไม้แสนสวย เพราะมีลำต้นอวบน้ำสีขาวหยัดยืนแตกกิ่งก้านสาขาออกไป ปลายยอดมีพุ่มยอดคล้ายดอกสีสันสดใส ดูมุมไหนก็เหมือนต้นไม้ดอกไม้

แต่ในความจริงแล้วมันเป็นสัตว์ทะเลชนิดหนึ่ง เป็นชีวิตเล็กๆที่รวมตัวกันอยู่ช่วยกันสร้างโครงสร้างขนาดใหญ่เป็นลำต้น เป็นกิ่งก้านขึ้นมา ปะการังที่เป็นสัตว์ทะเลเหล่านี้ จะชูช่อเอิบอิ่มเบ่งบาน เพื่อที่จะอ้ารยางค์แขนเล็กๆ จับกินแพลงก์ตอนที่ล่องลอยมากับกระแสน้ำเป็นอาหาร และเมื่อเราส่องไฟฉายเข้าไปพินิจพิเคราะห์ใกล้ๆก็จะพบว่า บนลำต้นและกิ่งก้านปะการังอ่อนนั้น ยังมีสรรพชีวิตชนิดอื่นๆ อาศัยใช้กิ่งก้านและลำต้นของปะการังอ่อนเห่านั้นเป็นบ้านที่แสนจะอบอุ่นและปลอดภัย โดยเราอาจจะพบปูแมงมุมขนาดเล็กขายาวเดินไต่ไปมาหาอาหาร และโชคดีอาจจะพบปูลูกกวาด ที่มีลักษณะหน้าตาปุ่มป่ำเป็นเหลี่ยมเป็นมุมและสีสันลวดลายบนลำตัวที่มีลักษณะและสีสันคล้ายกับช่อปะการังอ่อน ซึ่งหากดูเผินๆ มองผ่านๆ ก็คงจะไม่สามารถสังเกตเห็น เรียกว่าเป็นการพัฒนาการพรางตัวที่เป็นสุดยอดจริงๆ เพราะไม่รู้ว่าบรรพบุรุษของเจ้าปูลูกกวาดหรือปูปะการังอ่อนเหล่านี้ใช้เวลามากมายเท่าใดกว่าจะพัฒนาสายพันธุ์จนเปลี่ยนรูปร่างหน้าตาจนแทบจะกลายเป็นส่วนหนึ่งของปะการังอ่อนอย่างที่เห็นเช่นนี้

นอกจากการพบปูปะการังอ่อนที่นับเป็นโชคดีแล้ว สิ่งที่เป็นสุดยอดของการเสาะแสวงหาขุมทรัพย์ตามกอปะการังอ่อนอีกอย่างหนึ่งก็คือ การค้นพบเจ้าหอยเบี้ยปะการังอ่อนซึ่งเป็นหอยเบี้ยเทียมชนิดหนึ่งที่อาศัยอยู่ตามลำต้นและกิ่งก้านของปะการังอ่อนสีแดง สีชมพู ขนาดของมันนั้นเล็กเท่าปลายนิ้วก้อย สีสันของเปลือกหอยจะมีสีขาว และมีวงจุดสีชมพูหรือสีแดงสีเดียวกับปะการังอ่อนต้นที่มันอาศัยอยู่

แม้นมันจะไม่ได้พรางตัวจนกลมกลืนเป็นยอดอย่างเจ้าปูปะการังอ่อน แต่มันก็เป็นนักพรางที่หากไม่สังเกตกันดีจริงๆแล้วก็คงยากที่จะเห็น แต่แม้นมันจะมีเปลือกที่ไม่กลมกลืนเป็นหนึ่งเดียวกับกอปะการังอ่อน แต่เจ้าหอยเบี้ยปะการังอ่อนนั้นก็มีความสามารถพิเศษในการแผ่เนื้อเยื่อภายในเปลือกออกมาครอบคลุมเปลือกของมัน เนื้อเยื่อที่แผ่ออกมาคลุมนี้จะมีสีสันและมีปุ่มปมเหมือนกับยอดของปะการังอ่อน อันเป็นวิธีการพรางตัวอย่างแนบเนียนอีกทางหนึ่ง เรียกว่าโลกใต้ท้องทะเลนั้นชีวิตจะสามารถดำรงอยู่ยืนยาวได้ก็ล้วนต้องอาศัยกลยุทธ์ ลับ ลวง พราง อย่างสูงยิ่งไม่แพ้โลกบนบกเช่นกัน.

จาก : ผู้จัดการออนไลน์ วันที่ 13 กุมภาพันธ์ 2551

	ผู้เขียน	หัวข้อ: เบี้ยน้อย หอยน้อย (อ่าน 3223 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้