สรุปข่าวทะเลและสิ่งแวดล้อม: วันอาทิตย์ที่ 2 พฤศจิกายน 2551

มติชน

โศกนาฏกรรมแห่งอันดามัน : โดย ภาสกร จำลองราช

แม้น้ำเสียงตะกุกตะกักและพูดเพียงไม่กี่คำ แต่แววตาอันสุกใสและสีหน้าที่บ่งบอกถึงความปลาบปลื้มยินดี ทำให้แขกที่มาเยือนสัมผัสได้ถึงความรู้สึกของเจ้าของบ้าน

ท้องทะเลยามค่ำคืนชั่วเบื้องหน้ามืดมิด แต่เมื่อมองไปไกลๆ เห็นแสงไฟจากชายฝั่งระนองและเกาะสองของพม่า ชีวิตของคนบนเกาะเล็กๆ แห่งนี้แลดูอ้างว้างเหมือนผืนน้ำ และก็เป็นเช่นนี้มานาน แต่ยามนี้กลับมีชีวิตชีวายิ่งนัก ชาวบ้านจากทั่วทุกทิศต่างทุ่มกายเทใจกันมาช่วยสร้างบ้านให้ชาวมอแกนบนเกาะ เหลา

เกาะเหลาอยู่ห่างจากฝั่งอำเภอเมือง จังหวัดระนอง เพียงแค่นั่งเรือ 20 นาที แต่ความเป็นอยู่ของชาวบ้านมอแกนกลับดูเหมือนอยู่ไกลเกือบตกขอบทะเล

ชาวบ้านจากชุมชนเมืองอุบลฯขับรถขนกันมาจากริมแม่น้ำโขงนับพันกิโล แต่รถดันเสียระหว่างทาง เลยต้องค้างเติ่งอยู่ริมถนน 1 คืน แต่ก็ไม่ย่อท้อ แม้จะมาถึงช้ากว่าคนอื่น 1 คืน

พี่น้องมุสลิมจาก 3 จังหวัดชายแดนใต้หอบข้าวปลาอาหารกันมาเต็มอัตราศึก เช่นเดียวกับชาวบ้านจากเกาะลันตาที่ขนช่างสร้างบ้านกันมาอย่างคึกคัก ส่วนชุมชนบ้านใกล้เรือนเคียงอย่างเครือข่ายชุมชนภูเก็ตและพังงาต่างกระฉับ กระเฉงไม่แพ้กัน

ขณะที่เจ้าบ้านอย่างกลุ่มคนไทยพลัดถิ่นและมอแกนต่างกุลีกุจอในเยื่อใยในสายสัมพันธ์อันงดงามของคนจนหมู่เดียวกัน

ค่ำ คืนแรกของการพบปะและกล่าวต้อนรับเป็นไปอย่างอบอุ่นโดยมีผู้อาวุโสอย่าง อาจารย์ระพี สาคริก ร่วมให้กำลังใจและรับฟังการสนทนาของเหล่าชาวบ้านจากชุมชนต่างๆ

ตลอด 3-4 วัน น้ำใจและแรงกายค่อยๆ ก่อรูปเป็นบ้านหลังน้อย แต่มั่นคงให้กับชาวมอแกนเกาะเหลา

ปัจจุบัน ชนชาวเลทั้งมอแกน มอแกลนและอุรักลาโว้ยที่อาศัยอยู่ในทะเลอันดามันมาเนิ่นนานไม่น้อยกว่าการ ก่อตั้งรัฐไทย กำลังเผชิญชะตากรรมอันเลวร้ายทั้งด้านวิถีชีวิตและวัฒนธรรม เพราะถูกสังคมสมัยใหม่ที่มีอำนาจและอิทธิพลรุกรานจนแทบไม่เหลือที่ซุกตัวและ สืบทอดเผ่าพันธุ์

ชนชาวเลต้องตกอยู่ในสภาวะยอมจำนนให้อยู่ติดที่ เพราะอาณาจักรทางทะเลอันกว้างใหญ่ที่เคยร่อนเร่ถูกตีตราจองจากภาครัฐและ เอกชนจนหมดสิ้น เจ้าถิ่นถูกแปรสภาพเหลือเพียงผู้อาศัย รัฐไทยเอายึดครองพื้นที่และสร้างกฎเกณฑ์ต่างๆ แต่รังเกียจคนพื้นถิ่น

ชาวเลถูกต้อนให้อยู่ในมุมเล็กๆของอันดามัน แต่ในมุมๆ นั้นก็ยังอุตส่าห์มีคนนอกที่ช่ำชองสังคมใหญ่เข้าไปเอารัดเอาเปรียบและคดโกง ด้วยการจับมือกับคนของทางการแอบออกเอกสารสิทธิจับจองเป็นเจ้าของ ทั้งๆที่ชาวเลครอบครองโดยชอบธรรมหลายชั่วอายุคน

ทุกอณูพื้นที่ในแถบอันดามันกลายเป็นเงินเป็นทองไปหมด เพราะความเฟื่องฟูของธุรกิจการท่องเที่ยว

ขณะที่ชาวมอแกนที่บ้านทับตะวัน จังหวัดพังงา ต้องถูกเอกชนฟ้องฐานบุกรุกที่ดินทั้งๆที่สามารถพิสูจน์ได้ว่าอยู่กันมายาวนานก่อนคำว่าโฉนดจะเป็นที่รู้จักในสังคม เช่นเดียวกับชาวเลบนหาดราไวย์ จังหวัดภูเก็ต ที่ตั้งชุมชนกันอย่างผสมกลมกลืนระหว่างมอแกนและอุรักลาโว้ยกันมาตั้งแต่หาดราไวย์ยังไม่อยู่ในแผนที่การท่องเที่ยวแห่งไข่มุกอันดามัน แต่วันดีคืนดีมีผู้ใหญ่บ้านซึ่งรู้ว่าพื้นที่ของชาวเลยังไม่มีเอกสารสิทธิ จึงแอบเข้าไปจับจองทางกฎหมายและฟ้องร้องชาวบ้าน

ส่วนชาวมอแกนบนหมู่เกาะสุรินทร์กว่า 60 ครอบครัว ถูกพัฒนาให้เป็นเช่นเดียวกับสวนสัตว์เปิดไว้คอยต้อนรับนักท่องเที่ยว ทั้งๆ พวกเขาตั้งรกรากก่อนประกาศเขตอุทยานฯ แต่กลับถูกจำกัดให้อยู่ในพื้นที่แคบๆ และถูกจำกัดด้วยกฎเกณฑ์มากมาย แม้แต่หาปลาหาหอย เพียงเพื่อเป็นรายได้มาซื้อข้าวกินประทังชีพยังทำไม่ได้ พิธีกรรมต่างๆ ที่สืบทอดกันมาตั้งแต่บรรพชนถูกตั้งเงื่อนไขจากทางการนานัปการ รายได้มีอยู่ทางเดียวคือรับจ้างอุทยานฯขับเรือพานักท่องเที่ยวไปดำดูปะการัง ในฤดูเปิดเกาะวันละ 120 บาท

สารพัดข้อหาพุ่งตรงมายังชาวเลโดยไร้ เยื่อใยเหลียวแลจากผู้บริหารประเทศ หรือการโอบอุ้มจากคนส่วนใหญ่สังคมไทย มีเพียงมือเล็กมือน้อยของคนจนๆ ในชุมชนเท่านั้นที่ยื่นประคองคนยากไร้ด้วยกัน

ชีวิตของมอแกนบนเกาะเหลากลับยิ่งน่าเห็นใจกว่านั้น เพราะแทบไม่มีทางเลือกเหลือรอด

" หมาน" กับ "ดัน" สองหนุ่มมอแกนเพิ่งกลับมาถึงเกาะเหลา เขาและเพื่อนๆ อีก 5 คน รับจ้างนายทุนเรือประมงไทยข้ามไประเบิดปลาในทะเลฝั่งพม่า

ชีวิตที่อยู่ไปวันๆบนเกาะเหลาเพราะหาอยู่หากินไม่ได้ ทำให้พวกเขาไม่อาจนิ่งเฉยรอความตายได้ ครั้นจะเข้าไปรับจ้างในเมืองระนองก็ไม่มีใครรับ เพราะไม่มีบัตรประชาชน ขณะที่หญิงชรามอแกนบางคนเลือกเข้าไปเป็นขอทานอยู่แถวท่าเรือและป้ายรถประจำ ทางในระนอง

การลักลอบข้ามไประเบิดปลาในฝั่งพม่าเที่ยวหนึ่งใช้เวลา 3-4 วัน ซึ่งทั้งหมานและดันต่างรู้ดีว่าเสี่ยงต่อการถูกทหารพม่าจับกุม เช่นเดียวกับครั้งก่อนที่พวกเขารับจ้างไปดำปลิงที่หมู่เกาะนิโคบา ประเทศอินเดีย ทั้งๆ ที่รู้ดีว่ามีความเสี่ยงสูง บางคนถูกน้ำหนีบเสียชีวิต บางคนต้องพิการหรือไม่ก็ต้องถูกทางการอินเดียจับ

ความแคล่วคล่องและปราดเปรียวของชาวเลเมื่ออยู่ในน้ำ ทำให้พวกเขาถูกใช้เป็นเครื่องมือหากินของนายทุน

พวกเขาเปรียบเหมือนสิงโตทะเลหรือแมวน้ำยามอยู่ใต้ท้องทะเล สามารถจับปลาจับปลิงได้ครั้งละมากๆกว่าคนทั่วไปถึงเท่าตัว แต่การเดินทางข้ามฟากไปพม่าของหมานและดันเที่ยวนี้โชคร้าย เพราะเผชิญหน้ากับทหารพม่า ทั้งหมดกระโดดหนีลงทะเล เพราะขืนอยู่ หากไม่ถูกยิงก็ต้องถูกจับ

ลูกเมียที่รู้ข่าวต่างนอนเป็นห่วงกันอยู่ หลายคืน แต่ในที่สุดทั้งหมดก็กลับมาถึงเกาะเหลาในวันที่แขกเหรื่อเดินทางมาช่วยสร้าง บ้านพอดีได้อย่างปลอดภัย

เส้นชีวิตของคนมอแกนช่างกิ่วบางเหลือเกิน แม้ขณะนี้มีคนกลุ่มเล็กๆ ในสังคมพยายามช่วยกันประคับประคอง แต่หนทางในวันข้างหน้าของชนชาวเลยังน่าใจหาย

บ้านกว่า 20 หลังของชาวมอแกนเกาะเหลา สร้างเกือบแล้วเสร็จเพียงในระยะเวลาอันสั้นด้วยน้ำพักนำแรงของเครือข่าย ชุมชน แต่ยังเหลืออีกไม่น้อยกว่า 25 หลังกำลังรอคอยการสานต่อของคนในสังคม

ทำอย่างไรกันดี แสงเทียนเล็กๆ ของชาวเลจึงจะมีพลังส่องสว่างมากกว่าที่เป็นอยู่

	ผู้เขียน	หัวข้อ: สรุปข่าวทะเลและสิ่งแวดล้อม: วันอาทิตย์ที่ 2 พฤศจิกายน 2551 (อ่าน 2377 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้