ยังไม่มีเวลาทำรายงานสรุปผลการประชุม แต่ผู้สื่อข่าวทำรายงานให้เสร็จเรียบร้อย.....สองสายเลยสบาย ขอนำมาลงซะดื้อๆ
ขอบคุณมากค่ะ..... 
ไทยโพสต์ ปฏิบัติการ..หนุน 'อันดามัน' ตีตรา 'มรดกโลก'เมื่อวันที่ 18 กุมภาพันธ์ที่ผ่านมา นักวิชาการ นักวิทยาศาสตร์ ผู้เชี่ยวชาญด้านทะเล ผู้เชี่ยวชาญในด้านต่างๆ และชุมชนในท้องถิ่นที่เกี่ยวข้องกับทะเลอันดามัน ได้ร่วมระดมความคิดเห็นและหยิบยก
ข้อมูลที่โดดเด่นของทะเลอันดามัน ทั้งเรื่องราวความสวยงาม ธรรมชาติที่น่าประทับใจ สิ่งมีชีวิตที่มีคุณค่า และร่องรอยอารยธรรมในบริเวณทะเลอันดามันของไทย ในการประชุม "โครงการศึกษาจัดทำเอกสารพื้นที่แหล่งอนุรักษ์ทะเลอันดามัน เพื่อเสนอขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติ" ที่ส่วนศึกษาและวิจัยอุทยานแห่งชาติ สำนักงานอุทยานแห่งชาติ กรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทส.) ร่วมกับพันธมิตรสถานวิจัยความเป็นเลิศความหลากหลายทางชีวภาพแห่งคาบสมุทรไทย คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ จัดขึ้น
ที่ผ่านมา
มรดกโลกของไทยมีเพียง 5 แห่งที่ได้รับการประกาศ คนไทยส่วนใหญ่คุ้นเคยกันดี ประกอบด้วยแหล่งมรดกโลกพระนครศรีอยุธยา แหล่งมรดกโลกสุโขทัย ศรีสัชนาลัย กำแพงเพชร เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่-ห้วยขาแข้ง แหล่งโบราณคดีบ้านเชียง ถัดมาองค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมสหประชาชาติ (ยูเนสโก) ขึ้นบัญชีรายชื่อป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่ เป็นมรดกโลกในปี 2548 สำหรับการจัดทำเอกสารพื้นที่แหล่งอนุรักษ์ทะเลอันดามันเพื่อเสนอขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งมรดกโลก ถือเป็นปฏิบัติการครั้งสำคัญในการผลักดันอันดามันขึ้นทะเบียนมรดกโลกแห่งใหม่
เฉลิมศักดิ์ วานิชสมบัติ อธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช ทส. กล่าวว่า ในทะเลอันดามัน ซึ่งมีพื้นที่อุทยานแห่งชาติทางทะเล 17 แห่ง และเขตห้ามล่าสัตว์ป่า 1 แห่ง เป็นพื้นที่ที่มีศักยภาพระดับสูงที่จะได้รับการขึ้นทะเบียนมรดกโลก ทางกรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืชจึงได้ทำข้อตกลงกับมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ให้จัดทำเอกสารดังกล่าว โดยมีสถานวิจัยความเป็นเลิศความหลากหลายทางชีวภาพแห่งคาบสมุทรไทยเป็นแม่งานโครงการ ได้เชิญผู้เชี่ยวชาญจากหลายสถาบันการศึกษา สถาบันวิจัย และองค์กรพัฒนาเอกชน เข้าร่วมเป็นคณะทำงาน ทั้งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เกษตรศาสตร์ มหิดล ม.ราชภัฏสงขลา สถาบันเทคโนโลยีเจ้าคุณทหารลาดกระบัง มูลนิธิสืบนาคะเสถียร
โดยจะเพื่อศึกษาข้อมูลในแต่ละด้านของพื้นที่ทั้ง 18 แห่ง และคัดเลือกพื้นที่ที่เหมาะสมสอดคล้องกับเกณฑ์การนำเสนอขึ้นเป็นมรดกโลก รวมทั้งจะมีการจัดทำแผนบริหารจัดการรวมพื้นที่แหล่งอนุรักษ์ทะเลอันดามันสำหรับใช้เป็นกรอบในการพัฒนาพื้นที่รองรับกิจกรรมต่างๆ เอกสารเบื้องต้น
คาดว่าจะแล้วเสร็จภายใน 1 ปี เพื่อเตรียมนำเสนอยูเนสโกในปี 2552 จากนี้จะมีการประชุมอีกหลายครั้งหาข้อยุติที่ชัดเจนพื้นที่ใดมีศักยภาพในการทำเรื่องเสนอเข้าไป
ด้าน ผศ.ดร.ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ คณะประมง ม.เกษตรฯ หนึ่งในคณะทำงานโครงการ กล่าวว่า จากการสำรวจพบว่าพื้นที่อันดามันมีศักยภาพแน่นอน มีความโดดเด่นครอบคลุมทั้งทรัพยากรธรรมชาติที่สวยงาม เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของสิ่งมีชีวิตเฉพาะถิ่นและหายากใกล้สูญพันธุ์ มีระบบนิเวศวิทยาและชีววิทยาที่หลากหลายในแต่ละพื้นที่แต่ละอุทยาน
"อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสุรินทร์ มีแนวปะการังน้ำตื้นกว่า 8 ตารางกิโลเมตร ถือว่าใหญ่ที่สุดในทะเลอันดามัน ไม่มีที่ไหนสู้ได้ และมีหอยพันธุ์ใหม่ Glory of Thailands ที่พบในหมู่เกาะสุรินทร์และเกาะราชาน้อยเท่านั้น วงการหอยทั่วโลกตื่นเต้นเพราะหายากมาก แล้วยังมีพันธุ์ Cypraea guttata surinensis หอยเบี้ยประเภทหนึ่งของเกาะที่พบได้ที่นี่แห่งเดียว ส่วนอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลันโดดเด่นที่ระบบนิเวศปะการังน้ำลึก พบฉลามวาฬ กระเบนราหู เต่าทะเล หมู่เกาะทั้งสองศักยภาพสูงมากเป็นตัวแทนในแง่ HOT SPOT สัตว์น้ำในแนวปะการังของไทยกว่าครึ่งพบเห็นได้ที่นี่ แล้วยังลักษณะพิเศษที่เป็นเขาหินปูน" ผู้เชี่ยวชาญทะเลไทยยกตัวอย่าง แต่เขาเสนอให้มีการศึกษาสิมิลันเพิ่มเติม เพราะปัจจุบันยังขาดข้อมูลเกี่ยวกับความหลากหลายทางชีวภาพ เพราะอยู่ในเขตน้ำลึกมีข้อจำกัดในการศึกษาวิจัย
อาจารย์ธรณ์ ยังบอกถึงธรรมชาติในเขตอุทยานแห่งชาติอีกหลายแห่งที่มีความโดดเด่นในพื้นที่ เช่น อุทยานแห่งชาติแหลมสน จ.ระนอง มีธรรมชาติป่าชายเลนที่เด่น พบต้นโกงกางที่มีขนาดใหญ่ รวมทั้งค้นพบหอยพันธุ์ Conus ranonganus และ Golden ranonganus ล้วนแล้วแต่หายาก หรืออุทยานแห่งชาติเขาลำปี-หาดท้ายเหมือง มีธรรมชาติหาดทรายยาว 13 กิโลเมตร พบสัตว์แปลกๆ บนแนวชายหาดลงไปจนถึงแนวปะการังมากมาย ที่นี่เต่าทะเลขึ้นมาวางไข่ ผืนป่ากับผืนทะเลเชื่อมต่อกัน อุทยานแห่งชาติอ่าวพังงาโดดเด่นด้านระบบนิเวศป่าชายเลนและเขาหินปูน ตลอดจนความต่อเนื่องของวิถีชีวิตผู้คนเกาะในเกาะปันหยี
ถัดมาพื้นที่อันดามันตอนล่างก็มีศักยภาพไม่แพ้กัน เช่น หมู่เกาะพีพี อ่าวมาหยา เป็นตัวอย่างที่โดดเด่นในแง่ธรณีวิทยา ชมปะการังสวยงามโอบล้อมด้วยภูเขาปูน แล้วยังมีพันธุ์ไม้หายาก ส่วนอุทยานแห่งชาติตะรุเตา ระบบนิเวศหลากหลายคลุมเกือบทุกระบบ ตั้งแต่บนบก น้ำจืด ชายฝั่ง และทะเล รวมถึงมีคุณค่าในเชิงประวัติศาสตร์ กรณีตะรุเตาไทยเคยเสนอไปแล้ว แต่ไม่ผ่านการพิจารณา เพราะยังมีการทำลายแนวปะการัง ระเบิดปลา จึงไม่ได้รับการคัดเลือกให้เป็นมรดกโลก
อย่างไรก็ตาม อาจารย์ธรณ์แสดงทัศนะว่า
การได้ประกาศขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งมรดกโลกไม่ใช่หัวใจสำคัญที่สุด เพราะผืนทะเลนี้ได้เป็นมรดกโลกด้วยตัวของมันเองเรียบร้อยแล้ว ก่อนที่คนไทยจะเกิดเสียอีก ทรัพยากรธรรมชาติที่หลากหลายและอุดมสมบูรณ์นี้ควรเก็บรักษาเอาไว้ให้ลูกหลานในอนาคต อยากตั้งคำถามว่าเราได้ช่วยกันปกป้อง คุ้มครอง และดูแลของดีที่สำคัญนี้แล้วหรือยังอีกมุมมองที่มีการนำเสนอในการประชุมครั้งนี้ เป็นเรื่องราวอันดามันที่มีความโดดเด่นด้านโบราณคดีและวัฒนธรรม ซึ่ง ดร.นฤมล อรุโณทัย จากสถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย หนึ่งในคณะทำงานหลักด้านสังคมของโครงการ ได้ให้รายละเอียดในด้านนี้กับผู้เข้าร่วมประชุม เนื่องจาก
ไทยอาจนำเสนออันดามันเป็นมรดกโลกแบบผสม ทั้งธรรมชาติและวัฒนธรรมก็ได้ อันดามันก็โดดเด่นเข้าเกณฑ์เช่นกันผู้เชี่ยวชาญด้านมานุษยวิทยาและชนพื้นเมือง บอกว่า อันดามันมีเอกสารรายงานถึงหลักฐานมนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์ โดยเฉพาะกลุ่มล่าสัตว์เก็บอาหาร พบแหล่งที่พักอาศัยตามถ้ำและเพิงผาบริเวณอ่าวพังงาอายุประมาณ 1 หมื่นปี บางแห่งพบเศษเปลือกหอยฝาเดียว สองฝา ก้ามปู กระดองเต่า เครื่องมือหินกระเทาะ เครื่องมือจากกระดูกสัตว์ ร่องรอยการใช้ไฟ เศษภาชนะดินเผา พบภาพวาดและภาพเขียนสี แสดงให้เห็นว่าถ้ำเป็นแหล่งอาศัย ประกอบพิธีกรรม บางถ้ำมีลักษณะโปร่ง มีแสงสว่างเข้าไปถึง เช่น ถ้ำผีหัวโต จ.กระบี่ พบภาพเขียนกว่า 100 ภาพ มีการศึกษาวิจัยและงานเอกสารของกรมศิลปากรอย่างชัดเจน
นอกจากความโดดเด่นด้านประวัติศาสตร์และโบราณคดี เธอยังบอกถึงด้านวัฒนธรรมและมานุษยวิทยา ผ่านการนำเสนอแผนที่เส้นทางเดินเรือของมอแกนจากตำนานพื้นบ้านเรื่อง "กามัน" และเรื่อง "กาเอ็ด" แสดงถึงขอบเขตพื้นที่การดำรงชีวิตมอแกน ดร.นฤมลบอกว่า
สำหรับชาวเล อันดามันเป็นทั้งผืนน้ำ เป็นบ้าน เป็นที่ฝังบรรพบุรุษ พวกเขามีความผูกพันกับพื้นที่ โดยกลุ่มชาวเลมี 3 กลุ่มในไทย มอแกน มีที่เกาะพยาม เกาะช้าง เกาะสินไห เกาะสุรินทร์ ส่วนมอแกนอาศัยอยู่ตามหมู่เกาะระ-เกาะพระทอง จนถึงด้านเหนือของเกาะภูเก็ต อูรักลาโว้ยเป็นชาวเลบนเกาะลันตา เกาะหลีเป๊ะ
อันดามันเป็นแหล่งรวมวัฒนธรรมดั้งเดิมของชาวเล มีภาษามอแกน มีความรู้พื้นบ้านด้านนิเวศทางทะเล สามารถแยกแยะลักษณะและสภาพของหัวแหลม แนวปะการัง ความลึก ลักษณะของคลื่น ผู้ชายเหมือนพรานเก็บหาล่าสัตว์ ใช้เครื่องมือเรียบง่ายและทำได้เอง ไม่ใช่แบบประมงพื้นบ้าน ผู้หญิงก็เช่นกัน แต่ปัจจุบันความรู้เรื่องการหากินกับทะเลลดลง นอกจากนี้ยังมีความรู้พื้นบ้านยาสมุนไพร เช่น ใบต้นหยีทะเลนำมาอังไฟอ่อน มีสรรพคุณบรรเทาปวดจากแมลงสัตว์กัดต่อย รวมถึงเรือมอแกน เป็นเรือไม้ระกำ ซึ่งในปัจจุบันแทบหาดูไม่ได้แล้ว แต่ยังพบมอแกนอาวุโสสอนวิธีการต่อเรือแก่ลูกหลาน
นอกจากนี้ เธอระบุถึงความสำคัญและความโดดเด่นเท่าที่พบในปัจจุบันในแต่ละพื้นที่แต่ละอุทยาน เช่น อุทยานแห่งชาติลำน้ำกระบุรี มีร่องรอยทางรถไฟสายมรณะ หมุ่เกาะสุรินทร์ มีร่องรอยเส้นทางการค้าและค่ายสงครามโลก มีมอแกนอยู่ในปัจจุบัน อ่าวพังงามีภาพเขียนสีอยู่เด่นชัด และมีเอกสารบันทึกที่ค้นได้ เช่นเดียวกับอุทยานแห่งชาติธารโบกขรณี ที่มีภาพเขียนสี ส่วนที่หาดนพรัตน์ธารา-หมู่เกาะพีพี และเกาะลันตา มีอูรักลาโว้ยอยู่จนทุกวันนี้ อุทยานแห่งชาติหาดเจ้าไหมมีร่องรอยภาพเขียนสีและเปลือกหอยนางรมโบราณ ตลอจนหมู่เกาะเภตรา มีเรื่องเล่าตำนานท้องถิ่นสำเภาเภตรา และชาวเลอูรักลาโว้ย อีกที่ที่โดดเด่นมากคือตะรุเตา มีประวัติศาสตร์เกี่ยวข้องกับสถานจองจำ รวมทั้งชาวอูรักลาโว้ยตั้งหลักแหล่ง
ดร.มฤมลยังชี้ให้เห็นว่า จำนวนแหล่งมรดกโลกที่เป็นมรดกโลกผสมนั้น ในโลกนี้มีเพียง 25 แห่งเท่านั้น ถ้าไทยสามารถเก็บข้อมูลและจัดทำเอกสารรายงานแสดงถึงความโดดเด่นของจารีตประเพณีในการตั้งถิ่นฐาน การใช้ประโยชน์ของทะเล ซึ่งเป็นตัวแทนของวัฒนธรรมหนึ่งหรือหลายวัฒนธรรม หรือความสัมพันธ์ระหว่างคนกับธรรมชาติ โดยเฉพาะชี้ให้เห็นว่าชาวเลเป็นเรื่องเปราะบาง ถ้าเปลี่ยนแปลงไปแล้วไม่สามารถกลับไปเป็นเหมือนได้อีก ก็เป็นเกณฑ์หนึ่งในการพิจารณาของยูเนสโก
"นอกจากการเสนอขึ้นทะเบียนแล้ว เราจะต้อง
จัดทำแผนการจัดการอย่างเหมาะสม เอื้อให้คนสามารถรักษาสิทธิทางวัฒนธรรมได้ และมีระบบคุ้มครองพื้นที่เพียงพอเพื่อให้มั่นใจในการดูแลรักษาพื้นที่ต่อไป" ผู้เชี่ยวชาญด้านมานุษยวิทยาแสดงความเห็น
ด้าน ดร.สุชาย วรชนะนันท์ จากคณะประมง ม.เกษตร ที่ร่วมเป็นวิทยากรในการประชุมช่วยฉายให้เห็นภาพรวมของแหล่งมรดกโลกว่า เป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรม 660 แห่ง มรดกโลกทางธรรมชาติ 116 แห่ง ในจำนวนนี้ เป็นมรดกโลกทางทะเล 63 แห่ง มรดกโลกทางบก 103 แห่ง และขึ้นทะเบียนมรดกโลกผสม 25 แห่ง สำหรับมรดกโลกทางทะเลที่ได้รับการพิจารณาจากยูเนสโก ส่วนใหญ่เสนอเข้าเกณฑ์เรื่องความสวยงามตามธรรมชาติ มีธรรมชาติที่น่าประทับใจที่สุด เน้นลักษณะระบบนิเวศเกาะห่างไกลและระบบนิเวศที่สมบูรณ์ ความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตสูง รวมทั้งสิ่งมีชีวิตเด่นหรือถูกคุกคามและมีความจำเป็นต้องรักษาแหล่งที่อยู่ของสิ่งมีชีวิตนั้นๆ บางแหล่งเสนอโดยเน้นความสัมพันธ์และต่อเนื่องของระบบนิเวศหลายๆ ระบบนิเวศ
"กรณีฮาลองเบย์ชูความเป็นกลุ่มเกาะหินปูนมากกว่า 1,600 เกาะ เนื้อที่ 1,500 ตารางกิโลเมตร ลักษณะกลุ่มเขาหินปูนที่โดดเด่นนี้ มีลักษณะใกล้เคียงกับอ่าวพังงา ฮาลองเบย์เป็นตัวอย่างชั้นดีของการเปลี่ยนแปลงทางธรณีของผิวโลก เวียดนามเสนอไปก็เข้าเกณฑ์ อีกตัวอย่าง Puerto-Princesa Subterranean River ของฟิลิปปินส์ เป็นพื้นที่เขาหินปูน ถ้ำ และธารน้ำใต้ดิน 57.53 ตารางกิโลเมตร มีธารน้ำใต้ดินยาวกว่า 8 กิโลเมตร ไหลผ่านใต้หุบเขาและออกสู่ทะเล เป็นตัวแทนระบบนิเวศต่อเนื่องเทือกเขาสู่ท้องทะเลผ่านเกณฑ์ แม้จะมีปัญหาการตัดไม้รอบเขตมรดกโลกอาจส่งผลกระทบต่อทะเล" ดร.สุชายยกตัวอย่างเพื่อเป็นแนวทางแก่การจัดทำเอกสารพื้นที่แหล่งอนุรักษ์ทะเลอันดามัน เพื่อเสนอขึ้นทะเบียนมรดกโลกทางธรรมชาติ
พร้อมกับกล่าวว่า จากการดูพื้นที่
อันดามันมีความสามารถเป็นมรดกโลกได้ อย่างไรก็ตาม ในด้านศักยภาพเพียงพอสำหรับการบริหารจัดการหรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับหน่วยงานที่ดูแลรับผิดชอบพื้นที่ ชุมชนเจ้าของพื้นที่ ตลอดจนงบประมาณสนับสนุนทำกิจกรรมอนุรักษ์และพัฒนาต่างๆอย่างไรก็ตาม ในการประชุมครั้งนี้ ธนู แนบเนียร จากองค์กรความร่วมมือเพื่อการฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติอันดามัน (ARR) แสดงความ
ห่วงใยถึงปัญหาการบุกรุกที่ดินของเอกชนและกลุ่มทุนข้ามชาติตามเกาะต่างๆ ในอุทยานแห่งชาติ ซึ่งภาครัฐไม่สามารถจัดการปัญหานี้ได้ โดยหยิบยกกรณีบุกรุกที่ดินบนเกาะระ-เกาะพระทอง เกาะลันตา เกาะพีพี และเกาะรายาวดี สร้างโรงแรมหรู ปัญหานี้จะส่งผลกระทบต่อการนำเสนออันดามันเป็นมรดกโลก
ทั้งยังตั้งคำถามว่า
แหล่งมรดกโลกจะสามารถหยุดยั้งโครงการเมกะโปรเจ็กต์ต่างๆ ที่เตรียมสร้างในแต่ละพื้นที่ได้หรือไม่ เช่น ขณะนำเสนออ่าวพังงาเป็นมรดกโลก รัฐมีแผนสร้างท่าเรือน้ำลึกในบริเวณนั้น เช่นเดียวกับที่ จ.สตูล มีโครงการสร้างท่าเรือปากบารา อาจจะส่งผลกระทบต่อตะรุเตา ข้อเท็จจริงเหล่านี้เกิดขึ้นในพื้นที่ ถ้ารัฐบาลตั้งใจจะนำเสนออันดามันเป็นมรดกโลกเห็นว่าโครงการขนาดใหญ่ต่างๆ ต้องยุติ
ทั้งหมดพร้อมใจกันเพื่อผลักดัน "ทะเลอันดามัน" ตีตราทะเบียนแหล่งมรดกโลก ก็ต้องติดตามกันต่อไป อย่างไรก็ตาม
ก่อนที่คนไทยจะไปบอกชาวโลกรับรู้ เราเองควรจะภาคภูมิใจว่าเรามีของดีและพร้อมจะร่วมมือร่วมใจรักษาไว้เป็นมรดกของลูกหลาน.
