พลิกข้อมูลรับมือภัย"สึนามิ!"

ข้อมูลงจากบทความ"คลื่นยักษ์สึนามิ" โดยอาจารย์เศวตฉัตร ศรีสุรัตน์ ภาควิชาภูมิศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ เผยแพร่ทางหนังสือพิมพ์ข่าวสด

ผลจากการที่ "ศูนย์ภัยพิบัติแห่งชาติ" ออกประกาศเตือนเฝ้าระวังการเกิดคลื่นยักษ์ "สึนามิ" ระลอกใหม่ ภายหลังเกิดแผ่นดินไหวผิดปกติในทะเลอันดามัน ทำให้สังคมไทยต้องหันกลับมาเรียนรู้ที่มาและสัญญาณเตือนภัยสึนามิตามธรรมชาติอีกครั้งเพื่อความไม่ประมาท

"สึนามิ"คืออะไร?

สึนามิ (Tsunami) เป็นชื่อคลื่นชนิดหนึ่ง ประกอบด้วยชุดของคลื่นที่มีความยาวคลื่นค่อนข้างมาก และช่วงห่างระยะเวลาของแต่ละลูกคลื่นยาวนาน เกิดจากการเคลื่อนตัวของพื้นทะเลในแนวดิ่งจมตัวลงตรงแนวรอยเลื่อน หรือการที่มวลของน้ำถูกกระตุ้นหรือรบกวน โดยการแทนที่ทางแนวดิ่งของมวลวัตถุ สัมพันธ์กับการเกิดแผ่นดินไหว แผ่นดินถล่ม การระเบิดและการประทุของภูเขาไฟ หรือแม้กระทั่งการกระทบของอนุภาคขนาดใหญ่ เช่น อุกกาบาตก็ก่อให้เกิดคลื่นสึนามิได้

คลื่นสึนามิสามารถทำลายชายฝั่งทะเลเป็นสาเหตุให้เกิดความพินาศเสีย หายต่อทั้งชีวิตและ ทรัพย์สิน

สึนามิเป็นคำมาจากภาษาญี่ปุ่น ซึ่งแปลว่า "คลื่นที่เข้าสู่อ่าว ฝั่ง หรือท่าเรือ" ส่วนใหญ่เกิดจากกรณีที่เมื่อเกิดแผ่นดินไหวขึ้นในมหาสมุทรหรือใกล้ชายฝั่งแผ่นดินไหวจะสร้างคลื่นขนาดมหึมา เกิดขึ้นใต้น้ำพลังงานจะแผ่ออกทุกทิศทุกทางจากแหล่งกำเนิดนั่นคือการแผ่ออกจากรอบศูนย์กลางบริเวณที่เกิดแผ่นดินไหวนั่นเอง คลื่นจะค่อนข้างใหญ่มากเมื่อเข้าสู่ฝั่งสภาพที่เป็นจริงในทะเลเปิดน้ำลึกจะเห็นคล้ายลูกคลื่นพองวิ่งเลียบไปกับผิวน้ำ ซึ่งเรือยังสามารถแล่นอยู่บนลูกคลื่นนี้ได้แต่เมื่อคลื่นนี้เคลื่อนมาถึงบริเวณน้ำตื้นใกล้ชายฝั่งมันจะเคลื่อนโถมเข้าสู่ชายฝั่งบางครั้งสูงถึง 35 เมตร

คลื่นสึนามิบางลูกเคลื่อนตัวได้เร็วมาก โดยมีความเร็วประมาณ 1,000 กม.ต่อชั่วโมง การเตือนภัยอาจไม่สามารถทำได้ทันเวลา นอกจากนั้น การตรวจจับคลื่นคลื่นสึนามิยังทำทำได้ยากมาก เพราะเมื่อคลื่นเริ่มเกิดในมหาสมุทรบริเวณน้ำลึก คลื่นอาจจะมีความสูงเพียง 10-20 นิ้ว ดูเหมือนไม่มีอะไรเกิดขึ้น

ต้นตอ"สึนามิ"

กล่าวโดยรวมแล้วสาเหตุการเกิดคลื่นสึนามิ มีสาเหตุการเกิดหลายประการ เช่น

เกิดจากการระเบิดอย่างรุนแรงของภูเขาไฟ เช่นเหตุการณ์ที่การากาตัว เมื่อปีพ.ศ.2526

เกิดจากแผ่นดินถล่ม เช่นเหตุการณ์ที่อ่าวซากามิ ประเทศญี่ปุ่น เมื่อปี 2476

เกิดจากการที่ก้อนหินตกลงในอ่าวหรือมหาสมุทร เช่นเหตุการณ์ที่อ่าวลิทูยาอลาสกาเมื่อปี 2476

เกิดจากการเคลื่อนตัวของเปลือกโลกด้วยแรงเทคโทนิคจากแผ่นดินไหว เช่นเหตุการณ์ "อลาสกันซูนาม" บริเวณอลาสกาในปี 2507และเหตุแผ่นดินไหวในทะเลอันดามันนอกชายฝั่งสุมาตราเมื่อวันที่ 26 ธันวาคม 2547

การเกิดระเบิดใต้น้ำจากการทดลองระเบิดนิวเคลียร์

ความต่างสึนามิ/คลื่นทะเล

สึนามิไม่เหมือนกับคลื่นที่เกิดจากลม ซึ่งเรามักจะสังเกตเห็นคลื่นได้จากในทะเลสาบหรือในท้องทะเลซึ่งคลื่นเหล่านั้นมักเป็นคลื่นที่ไม่สูงนัก หรือคลื่นที่มีลูกคลื่นตื้นๆ ประกอบกับมีระลอกและความยาวของคลื่นที่ค่อนข้างยาวต่อเนื่องลมเป็นตัวที่ก่อให้เกิด

คลื่นซึ่งเราจะเห็นได้อยู่ทั่ว ๆไป ตามชายหาด เช่น คลื่นที่ม้วนตัวกลิ้งอยู่เป็นจังหวะต่อเนื่องจากลูกหนึ่งไปสู่อีกลูกหนึ่ง บางคราวกินเวลาต่อเนื่องกว่า 10 วินาทีและมีความยาวของลูกคลื่นกว่า 150 เมตรในทางตรงกันข้ามคลื่นสึนามิ มีความยาวคลื่นเกินกว่า 100 กม.และช่วงระยะเวลาของระลอกคลื่นยาวนานกว่า 1 ชั่วโมงซึ่งเป็นผลเนื่องมาจากความยาวของคลื่นที่มีความยาวมากนั่นเอง

บริเวณที่มักเกิดสึนามิ

คลื่นสึนามิสามารถเกิดขึ้นในภูมิภาค หรือ ในบริเวณมหาสมุทรอันกว้างใหญ่ไพศาลขึ้นอยู่กับขนาดของคลื่นและบริเวณที่เกิด ส่วนใหญ่มักเกิดขึ้นในมหาสมุทร "แปซิฟิก" เนื่องจากในย่านมหาสมุทรแปซิฟิกเป็นเขตที่มีแนวของการเกิดแผ่นดินไหวและภูเขาไฟใต้มหาสมุทรอยู่มาก

จุดกำเนิดสำคัญของคลื่นสึนามิในแปซิฟิกก็คือบริเวณร่องลึกก้นสมุทร นอกชายฝั่งอลาสกา หมู่เกาะคูริล รัสเซีย และทวีปอเมริกาใต้โดยเฉพาะในเขต "แปซิฟิคตอนกลาง" บริเวณหมู่เกาะฮาวายมักจะประสบกับคลื่นสึนามิบ่อยครั้ง ร้อยละ 80 ของคลื่นสึนามิที่เกิดขึ้นทั้งหมดจะอยู่ในบริเวณ "Pacific Seismic Belt" ซึ่งเป็นแหล่งต้นกำเนิดคลื่น

ในแถบมหาสมุทรแปซิฟิกมีโอกาสเสี่ยงที่มากกว่าในบริเวณอื่นๆ เพราะกินพื้นที่ถึงกว่า 1 ใน 3 ของผิวโลกแล้วล้อม รอบด้วยร่องน้ำลึก ก้นสมุทร อันเกิดจากแผ่นดินโลกมุดตัวบวกกับถูกกระหนาบด้วยแนวโค้งของหมู่เกาะภูเขาไฟอีก

รู้เท่าทันภัยคลื่นยักษ์

โดยทั่วไป เมื่อคลื่นสึนามิจะพุ่งเข้าสู่ฝั่ง พื้นแผ่นดินจะสั่นสะเทือนโดยรู้สึกได้ใต้เท้าของคุณ หรือ คุณอาจได้รับคำเตือนแจ้งให้ผู้คนวิ่งขึ้นไปยังที่สูง ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับสึนามิสรุปได้ดังนี้

- คลื่นสึนามิจะเข้าปะทะฝั่ง

- คลื่นสึนามิบางครั้งจะใหญ่มาก ในบริเวณชายฝั่ง คลื่นอาจมีความสูงถึง 30 ฟุตหรือมากกว่า (บางครั้งอาจเกิน 100 ฟุต) และเคลื่อนตัวเข้าสู่ฝั่งได้ไกลหลายร้อยฟุต

- ชายฝั่งที่มีพื้นลาดต่ำสามารถถูกคลื่นสึนามิพัดถล่มได้ง่าย

- คลื่นสึนามิประกอบด้วยคลื่นหลายๆ คลื่น รวมเป็นชุดของคลื่น คลื่นลูกแรกมีบ่อยครั้งมักไม่ใช่ลูกใหญ่ที่สุด

- คลื่นสึนามิสามารถเคลื่อนตัวได้เร็วกว่าคนวิ่ง

- บางครั้งคลื่นสึนามิเป็นสาเหตุให้กระแสน้ำบริเวณชายฝั่งถดถอยหรือถอยร่นไป แล้วไปโผล่ที่พื้นสมุทร

- แรงกระทำที่คลื่นสึนามิกระทำนั้นค่อนข้างรุนแรง หินก้อนใหญ่ๆ อาจถูกคลื่นสึนามิหอบขึ้นมาทับเรือหรือแม้แต่เศษซากปรักหักพังอื่นๆ สามารถเคลื่อนย้ายเข้าสู่ฝั่งไปได้เป็นระยะหลายร้อยฟุตโดยการกระทำของคลื่นสึนามิ บ้านเรือนหรือตึกรามบ้านช่องอาจถูกทำลาย ซึ่งเศษวัตถุต่างๆ และมวลน้ำเคลื่อนตัวด้วยแรงมหาศาล และสามารถทำให้ผู้คนบาดเจ็บและเสียชีวิตได้

- คลื่นสึนามิเกิดได้ทุกเวลา ทั้งกลางวันและกลางคืน

- คลื่นสึนามิสามารถเคลื่อนตัวสู่แม่น้ำที่เชื่อมต่อทะเลและมหาสมุทรได้

หากอยู่บนแผ่นดิน

- ให้ตระหนักถึงข้อเท็จจริงเกี่ยวกับคลื่นสึนามิที่กล่าวมาข้างต้น สิ่งนี้จะสามารถช่วยชีวิตได้และบอกกล่าวเรื่องราวนี้ต่อไปถึงญาติมิตรหรือเพื่อนพ้องของคุณ ซึ่งจะช่วยชีวิตพวกเขาได้

- หากได้รับสัญญาณเตือนภัยข่าวการเกิดคลื่นสึนามิ ควรเคลื่อนย้ายครอบครัวและตัวคุณออกจากพื้นที่ที่เสี่ยงภัย และปฏิบัติตามคำ แนะนำของเจ้าหน้าที่

- หากอยู่บริเวณชายหาดและรู้สึกได้ถึงแผ่นดินไหว ให้รีบหนีไปอยู่บริเวณที่สูงเพื่อหลบภัยทันทีและให้อยู่ห่างจากแม่น้ำหรือคลองที่ ต่อเชื่อมลงสู่ทะเลหรือมหาสมุทร

- หากเกิดคลื่นสึนามิในบริเวณมหาสมุทรที่ห่างไกล ก็มีเวลาเพียงพอที่จะหาบริเวณที่สูงสำหรับหลบภัยได้ แต่สำหรับคลื่นสึนามิที่เกิดขึ้นประจำในท้องถิ่นเมื่อรู้สึกถึงแผ่นดินไหวจะมีเวลาเพียง 2 -3 นาทีเท่านั้นสำหรับหาที่หลบภัยได้

- สำหรับตึกสูงหลายชั้นและมีโครงสร้างเสริมความแข็งแรง ชั้นบนของตึกสามารถใช้เป็นที่หลบภัยคลื่นสึนามิได้ในกรณีที่ไม่มีเวลาพอ

เมื่ออยู่บนเรือ

เมื่อทราบว่าสึนามิกำลังโถมเข้าปะทะฝั่ง ควรจะถอยเรือห่างจากฝั่งไปยังบริเวณพื้นที่น้ำลึกเนื่องจากคลื่นสึนามิจะทำให้ระดับน้ำบริเวณ ใกล้ฝั่งหรือท่าเรือเปลี่ยนแปลงอย่างรุนแรง

	ผู้เขียน	หัวข้อ: พลิกข้อมูลรับมือภัย"สึนามิ!" (อ่าน 3757 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้