สายน้ำ
19-08-2009, 07:53
แมงกะพรุนกล่อง มฤตยูร้ายใต้ทะเล
http://www.saveoursea.net/boardapr2007/index.php?action=dlattach;topic=272.0;attach=5251;image
“ แมงกะพรุนกล่อง” นี่ถ้าไปพูดตามแถวร้านค้า ที่มีการขายแมงกะพรุน ไม่ต้องสงสัยเลยครับ ที่อยู่ๆมีแม่ค้าพ่อค้ายื่นแมงกะพรุนมาให้หนึ่งกล่อง เพราะชื่อของมันเป็นเสมือนกับการสั่งซื้อสินค้าอะไรประมาณนั้นแต่ถ้าเป็นแมง กะพรุนตัวนี้ที่ผมจะกล่าวถึง เอามาให้ฟรีสักกี่กล่อง บอกได้คำเดียว เผ่นก่อนดีกว่า อย่าเข้าใกล้มันนะครับ พิษของมัน สามารถทำให้หัวใจของคุณหยุดเต้นได้เร็วที่สุดในโลก แค่โดนแมงกะพรุนไฟ โอ๊ย ย ย ย....ปวดแสบปวดร้อนออกลีลาเต้นไม่เป็นจังหวะ แต่ถ้าโดนพิษของแมงกะพรุนกล่องที่ถูกจัดให้เป็นแมงกะพรุนที่ร้ายแรงที่สุด ทีนี้ละ!อุธาน คำว่าโอ๊ย ย ย ย.... สงสัยต้องใส่ (ย) เพิ่มอีกหลายตัวเป็นแน่
จากที่มีรายงานว่ามีนักท่องเที่ยวชาวต่าง ประเทศถูกพิษของแมงกะพรุนชนิดหนึ่ง จากท้องทะเลในประเทศไทย จนได้รับบาดเจ็บสาหัส ต้องเข้าโรงพยาบาล หรือบางรายถึงขั้นเสียชีวิต ทำให้นักท่องเที่ยวชาวต่างประเทศต้องติดต่อกับกรมทรัพยากรทางทะเล เพื่อให้หน่วยงานของไทยตรวจสอบเรื่องที่เกิดขึ้น จนในที่สุดก็ทราบว่าแมงกะพรุนที่พบคือ แมงกะพรุนกล่อง ซึ่งมีพิษที่รุนแรงมากและยังไม่เคยมีการวิจัยในประเทศไทยมาก่อน หลายคนสงสัยว่าเจ้าแมงกะพรุนชนิดนี้ทำไมถึงมีฤทธิ์ขนาดคร่าชีวิตคนได้ วันนี้เรามารู้ถึงพิษภัยของแมงกะพรุนกล่องกันเลยครับ.
• รู้จักแมงกะพรุนกล่อง
แมงกะพรุนกล่องเป็นสิ่งมีชีวิตชนิดใหม่ที่ค้นพบไม่นาน โดยสถาบันไอไอเอสอี (International Institute for Species Exploration) มหาวิทยาลัยแอริโซนาสเตท ของสหรัฐอเมริกา ได้จัดให้แมงกะพรุนกล่องอยู่ในอันดับ 8 ของ 10 สุดยอดการค้นพบสิ่งมีชีวิตชนิดใหม่ของโลกแห่งปี 2550
แมงกะพรุนกล่อง(Box Jellyfish) มีอีกชื่อหนึ่งว่า แมงกะพรุนอิรุคันจิ (irukandji Jellyfish) หรือตัวต่อทะเล เป็นแมงกะพรุนกล่องชนิดที่ 2 ในสกุลมาโล (Malo king) โดยตั้งตามชื่อของ โรเบิร์ต คิง (Robert King) นักท่องเที่ยวชาวอเมริกันที่เสียชีวิตจากพิษของแมงกะพรุนกล่องที่ตอนเหนือ ของรัฐควีนแลนด์ประเทศออสเตรเลีย เหตุการณ์นี้ปลุกกระแสให้คนตื่นตัวหันมาหาวิธีจัดการแมงกะพรุนชนิดนี้มากขึ้น
แมงกะพรุนกล่องเป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง โดยมีลักษณะโปร่งใสสีฟ้าอ่อน รูปร่างคล้ายลูกบาศก์จึงได้ชื่อว่า แมงกะพรุนกล่อง มีขนาดประมาณ 10-30 เซนติเมตร มีหนวดบางๆ งอกออกมาถึง 15 เส้น และสามารถยืดได้ไกลถึง 3 เมตร หนวดแต่ละเส้นจะประกอบด้วยเซลล์พิษจำนวนมาก อีกทั้งยังมีดวงตาที่มีประสิทธิภาพสูงเกาะกลุ่มกันอยู่รอบตัวสี่ทิศ นอกจากนี้แมงกะพรุนกล่องยังสามารถเคลื่อนที่พุ่งขึ้นสู่ด้านบนได้อย่างรวด เร็วมาก และว่ายน้ำได้เร็วถึง 5 ฟุตต่อวินาที จึงสามารถจับสัตว์ทะเลด้วยกันกินเป็นอาหารได้อย่างง่ายดาย มักอาศัยอยู่ตามทะเลในเขตอุ่น เช่น ตามชายฝั่งของประเทศออสเตรเลียตอนเหนือ ปาปัวนิวกินี ฟิลิปปินส์ หมู่เกาะฮาวาย ฯลฯ ช่วงที่พบได้มากคือ เดือนตุลาคม – เมษายน และหลังช่วงพายุฝนที่ถูกน้ำทะเลพัดเข้ามาจนใกล้ฝั่ง
• พิษร้ายจากแมงกะพรุนกล่อง
ด้วยเข็มพิษที่มีกว่าล้านเซลล์ตามหนวดที่ยืดออกมา ทำให้แมงกะพรุนกล่องเป็นแมงกะพรุนชนิดที่มีพิษร้ายแรงที่สุด โดยพิษนี้จะสร้างความทรมาน เจ็บปวดอย่างรุนแรง ทำให้เซลล์ผิวหนังบริเวณที่สัมผัสตายได้ โดยพิษสามารถเข้าสู่กระแสเลือดไปทำลายเซลล์เม็ดเลือดแดง และเมื่อเข้าสู่ระบบประสาท ก็จะกดทับระบบประสาททำให้หยุดหายใจ และยังมีผลต่อระบบหัวใจ โดยทำให้หัวใจเต้นผิดจังหวะหรือหยุดเต้นเฉียบพลัน บางรายยังไม่ทันขึ้นจากน้ำ พิษเข้าสู่หัวใจล้มเหลวเสียชีวิตทันที ถือว่าพิษของแมงกะพรุนกล่องนี้ทำให้หัวใจหยุดเต้นได้เร็วที่สุดในโลก
• การรักษาเมื่อถูกพิษ
หากได้รับพิษแมงกะพรุน ต้องรีบขึ้นจากน้ำ หรือพาผู้ถูกพิษขึ้นจากน้ำ จากนั้นให้ตรวจชีพจรและการเต้นของหัวใจว่ายังเป็นปกติดีหรือไม่ ถ้าหัวใจหยุดเต้นให้รีบทำ CPR โดยทันที และอย่าพยายามถูหรือเกาบริเวณที่ถูกพิษเด็ดขาด เพราะอาจทำให้เข็มพิษแตกปล่อยพิษออกมามากขึ้น
จากนั้นให้ล้างแผลด้วย น้ำส้มสายชู หรือน้ำทะเล เพื่อระงับการปล่อยพิษจากเข็มพิษ อย่าใช้น้ำจืดหรือแอลกอฮอล์ล้างเป็นอันขาด เพราะจะทำให้ถุงพิษของเข็มพิษแตกออกมามากขึ้น และยิ่งปวดแสบปวดร้อน ถ้ามีหนวดของแมงกะพรุนติดอยู่ให้หาอะไรบางๆ เช่น มีดโกน หรอสันบัตรพลาสติก ขูดเอาเมือกและคีบเข็มพิษออกจากผิวหนัง ถ้าปวดมากอาจใช้น้ำแข็ง หรือน้ำอุ่นประคบอาจใช้เชือกรัดเหนือบริเวณที่ถูกพิษ เพื่อป้องกันพิษกระจายไปตามกระแสเลือด จากนั้นรีบนำส่งโรงพยาบาลทันที
• การป้องกัน
การ ป้องกันไม่ให้โดนพิษของแมงกะพรุนสามารถทำได้โดยหลีกเลี่ยงไม่เล่นน้ำทะเล หลังจากเกิดฝนตก เพราะแมงกะพรุนอาจถูกน้ำพัดมาบนชายฝั่ง หรือใกล้ชายฝั่ง เสี่ยงต่อการถูกพิษได้ และหากต้องการดำน้ำในบริเวณที่อาจมีแมงกะพรุน ควรใส่เสื้อผ้ามิดชิด เช่น เสื้อแขนยาว กางเกงขายาว เพื่อไม่ให้ถูกหนวดแมงกะพรุน ถ้าหากพบแมงกะพรุนที่ตายแล้ว ไม่ควรจับหรือสัมผัส เพราะยังคงมีพิษหลงเหลืออยู่ตามหนวด
ไปเที่ยวทะเลแต่ละครั้ง เที่ยวให้มีความสุขเที่ยวให้สนุกนะครับ แต่ก็อย่าลืมเรื่องของความปลอดภัยด้วย ถึงแม้ว่าแมงกะพรุนมันจะไม่น่ากลัวเหมือนกับพายุหรือสึนามิ ถ้าเราประมาท ขาดความระมัดระวังแทนที่จะมีความสุขจาการเที่ยวทะเล อาจจะกลายเป็นความโศกเศร้าได้นะครับ เพราะพิษของมันคือมฤตยูร้ายที่แฝงอยู่ใต้ทะเลนี่เอง
เรียบเรียงโดย จำนง ถีราวุฒิ จาก สถาบันวิจัยและเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำชายฝั่ง กรมประมง วันที่ 14 สิงหาคม 2552
http://www.saveoursea.net/boardapr2007/index.php?action=dlattach;topic=272.0;attach=5251;image
“ แมงกะพรุนกล่อง” นี่ถ้าไปพูดตามแถวร้านค้า ที่มีการขายแมงกะพรุน ไม่ต้องสงสัยเลยครับ ที่อยู่ๆมีแม่ค้าพ่อค้ายื่นแมงกะพรุนมาให้หนึ่งกล่อง เพราะชื่อของมันเป็นเสมือนกับการสั่งซื้อสินค้าอะไรประมาณนั้นแต่ถ้าเป็นแมง กะพรุนตัวนี้ที่ผมจะกล่าวถึง เอามาให้ฟรีสักกี่กล่อง บอกได้คำเดียว เผ่นก่อนดีกว่า อย่าเข้าใกล้มันนะครับ พิษของมัน สามารถทำให้หัวใจของคุณหยุดเต้นได้เร็วที่สุดในโลก แค่โดนแมงกะพรุนไฟ โอ๊ย ย ย ย....ปวดแสบปวดร้อนออกลีลาเต้นไม่เป็นจังหวะ แต่ถ้าโดนพิษของแมงกะพรุนกล่องที่ถูกจัดให้เป็นแมงกะพรุนที่ร้ายแรงที่สุด ทีนี้ละ!อุธาน คำว่าโอ๊ย ย ย ย.... สงสัยต้องใส่ (ย) เพิ่มอีกหลายตัวเป็นแน่
จากที่มีรายงานว่ามีนักท่องเที่ยวชาวต่าง ประเทศถูกพิษของแมงกะพรุนชนิดหนึ่ง จากท้องทะเลในประเทศไทย จนได้รับบาดเจ็บสาหัส ต้องเข้าโรงพยาบาล หรือบางรายถึงขั้นเสียชีวิต ทำให้นักท่องเที่ยวชาวต่างประเทศต้องติดต่อกับกรมทรัพยากรทางทะเล เพื่อให้หน่วยงานของไทยตรวจสอบเรื่องที่เกิดขึ้น จนในที่สุดก็ทราบว่าแมงกะพรุนที่พบคือ แมงกะพรุนกล่อง ซึ่งมีพิษที่รุนแรงมากและยังไม่เคยมีการวิจัยในประเทศไทยมาก่อน หลายคนสงสัยว่าเจ้าแมงกะพรุนชนิดนี้ทำไมถึงมีฤทธิ์ขนาดคร่าชีวิตคนได้ วันนี้เรามารู้ถึงพิษภัยของแมงกะพรุนกล่องกันเลยครับ.
• รู้จักแมงกะพรุนกล่อง
แมงกะพรุนกล่องเป็นสิ่งมีชีวิตชนิดใหม่ที่ค้นพบไม่นาน โดยสถาบันไอไอเอสอี (International Institute for Species Exploration) มหาวิทยาลัยแอริโซนาสเตท ของสหรัฐอเมริกา ได้จัดให้แมงกะพรุนกล่องอยู่ในอันดับ 8 ของ 10 สุดยอดการค้นพบสิ่งมีชีวิตชนิดใหม่ของโลกแห่งปี 2550
แมงกะพรุนกล่อง(Box Jellyfish) มีอีกชื่อหนึ่งว่า แมงกะพรุนอิรุคันจิ (irukandji Jellyfish) หรือตัวต่อทะเล เป็นแมงกะพรุนกล่องชนิดที่ 2 ในสกุลมาโล (Malo king) โดยตั้งตามชื่อของ โรเบิร์ต คิง (Robert King) นักท่องเที่ยวชาวอเมริกันที่เสียชีวิตจากพิษของแมงกะพรุนกล่องที่ตอนเหนือ ของรัฐควีนแลนด์ประเทศออสเตรเลีย เหตุการณ์นี้ปลุกกระแสให้คนตื่นตัวหันมาหาวิธีจัดการแมงกะพรุนชนิดนี้มากขึ้น
แมงกะพรุนกล่องเป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง โดยมีลักษณะโปร่งใสสีฟ้าอ่อน รูปร่างคล้ายลูกบาศก์จึงได้ชื่อว่า แมงกะพรุนกล่อง มีขนาดประมาณ 10-30 เซนติเมตร มีหนวดบางๆ งอกออกมาถึง 15 เส้น และสามารถยืดได้ไกลถึง 3 เมตร หนวดแต่ละเส้นจะประกอบด้วยเซลล์พิษจำนวนมาก อีกทั้งยังมีดวงตาที่มีประสิทธิภาพสูงเกาะกลุ่มกันอยู่รอบตัวสี่ทิศ นอกจากนี้แมงกะพรุนกล่องยังสามารถเคลื่อนที่พุ่งขึ้นสู่ด้านบนได้อย่างรวด เร็วมาก และว่ายน้ำได้เร็วถึง 5 ฟุตต่อวินาที จึงสามารถจับสัตว์ทะเลด้วยกันกินเป็นอาหารได้อย่างง่ายดาย มักอาศัยอยู่ตามทะเลในเขตอุ่น เช่น ตามชายฝั่งของประเทศออสเตรเลียตอนเหนือ ปาปัวนิวกินี ฟิลิปปินส์ หมู่เกาะฮาวาย ฯลฯ ช่วงที่พบได้มากคือ เดือนตุลาคม – เมษายน และหลังช่วงพายุฝนที่ถูกน้ำทะเลพัดเข้ามาจนใกล้ฝั่ง
• พิษร้ายจากแมงกะพรุนกล่อง
ด้วยเข็มพิษที่มีกว่าล้านเซลล์ตามหนวดที่ยืดออกมา ทำให้แมงกะพรุนกล่องเป็นแมงกะพรุนชนิดที่มีพิษร้ายแรงที่สุด โดยพิษนี้จะสร้างความทรมาน เจ็บปวดอย่างรุนแรง ทำให้เซลล์ผิวหนังบริเวณที่สัมผัสตายได้ โดยพิษสามารถเข้าสู่กระแสเลือดไปทำลายเซลล์เม็ดเลือดแดง และเมื่อเข้าสู่ระบบประสาท ก็จะกดทับระบบประสาททำให้หยุดหายใจ และยังมีผลต่อระบบหัวใจ โดยทำให้หัวใจเต้นผิดจังหวะหรือหยุดเต้นเฉียบพลัน บางรายยังไม่ทันขึ้นจากน้ำ พิษเข้าสู่หัวใจล้มเหลวเสียชีวิตทันที ถือว่าพิษของแมงกะพรุนกล่องนี้ทำให้หัวใจหยุดเต้นได้เร็วที่สุดในโลก
• การรักษาเมื่อถูกพิษ
หากได้รับพิษแมงกะพรุน ต้องรีบขึ้นจากน้ำ หรือพาผู้ถูกพิษขึ้นจากน้ำ จากนั้นให้ตรวจชีพจรและการเต้นของหัวใจว่ายังเป็นปกติดีหรือไม่ ถ้าหัวใจหยุดเต้นให้รีบทำ CPR โดยทันที และอย่าพยายามถูหรือเกาบริเวณที่ถูกพิษเด็ดขาด เพราะอาจทำให้เข็มพิษแตกปล่อยพิษออกมามากขึ้น
จากนั้นให้ล้างแผลด้วย น้ำส้มสายชู หรือน้ำทะเล เพื่อระงับการปล่อยพิษจากเข็มพิษ อย่าใช้น้ำจืดหรือแอลกอฮอล์ล้างเป็นอันขาด เพราะจะทำให้ถุงพิษของเข็มพิษแตกออกมามากขึ้น และยิ่งปวดแสบปวดร้อน ถ้ามีหนวดของแมงกะพรุนติดอยู่ให้หาอะไรบางๆ เช่น มีดโกน หรอสันบัตรพลาสติก ขูดเอาเมือกและคีบเข็มพิษออกจากผิวหนัง ถ้าปวดมากอาจใช้น้ำแข็ง หรือน้ำอุ่นประคบอาจใช้เชือกรัดเหนือบริเวณที่ถูกพิษ เพื่อป้องกันพิษกระจายไปตามกระแสเลือด จากนั้นรีบนำส่งโรงพยาบาลทันที
• การป้องกัน
การ ป้องกันไม่ให้โดนพิษของแมงกะพรุนสามารถทำได้โดยหลีกเลี่ยงไม่เล่นน้ำทะเล หลังจากเกิดฝนตก เพราะแมงกะพรุนอาจถูกน้ำพัดมาบนชายฝั่ง หรือใกล้ชายฝั่ง เสี่ยงต่อการถูกพิษได้ และหากต้องการดำน้ำในบริเวณที่อาจมีแมงกะพรุน ควรใส่เสื้อผ้ามิดชิด เช่น เสื้อแขนยาว กางเกงขายาว เพื่อไม่ให้ถูกหนวดแมงกะพรุน ถ้าหากพบแมงกะพรุนที่ตายแล้ว ไม่ควรจับหรือสัมผัส เพราะยังคงมีพิษหลงเหลืออยู่ตามหนวด
ไปเที่ยวทะเลแต่ละครั้ง เที่ยวให้มีความสุขเที่ยวให้สนุกนะครับ แต่ก็อย่าลืมเรื่องของความปลอดภัยด้วย ถึงแม้ว่าแมงกะพรุนมันจะไม่น่ากลัวเหมือนกับพายุหรือสึนามิ ถ้าเราประมาท ขาดความระมัดระวังแทนที่จะมีความสุขจาการเที่ยวทะเล อาจจะกลายเป็นความโศกเศร้าได้นะครับ เพราะพิษของมันคือมฤตยูร้ายที่แฝงอยู่ใต้ทะเลนี่เอง
เรียบเรียงโดย จำนง ถีราวุฒิ จาก สถาบันวิจัยและเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำชายฝั่ง กรมประมง วันที่ 14 สิงหาคม 2552