[สายชล]

เพรียงหัวหอม (tunicates) หรีอ sea squirts จัด อยู่ใน Subphylum Urochordata มีเปลือกแข็งหุ้มตัว เรียกว่า tunic และที่เรียก sea squirts เพราะไปถูกตัวมันจะพ่นน้ำออกทางรู 2 รูที่อยู่ทางด้านบน ซึ่งรูหนึ่งเป็นทางน้ำเข้าและอีกรูหนึ่งเป็นทางน้ำออก


รูปร่างหลากหลาย บางชนิดเป็นแผ่นรูปวงรีเรียงต่อกัน บางชนิดเป็นแผ่นแบนเคลือบบน หิน บางชนิดเป็นทรงถุง ผิวนุ่มและหยุ่น หดตัวได้เมื่อถูกสัมผัส มีทางน้ำเข้าออก สังเกตเห็นได้ชัดเจน เกาะติดอยู่บนหิน หรือพื้นแข็ง


พบได้ทั่วไปในแนวน้ำขึ้นน้ำลงจนถึงทะเลลึก มี 2 จำพวกคือ พวกที่อาศัยอยู่รวมกันเป็นกลุ่ม และพวกที่แยกอยู่ตัวเดี่ยว กินอาหารด้วยการกรองแพลงก์ตอนและตะกอนที่ลอยอยู่ในน้ำผ่านช่องสูบน้ำเข้าและ ถ่ายออกทางช่องน้ำออก เพรียงหัวหอมเป็นสัตว์ที่มีสองเพศในตัวเดียวกัน สามารถขยายพันธุ์ได้สองวิธีคือการผสมพันธุ์ภายในตัวเอง และจากการแตกหน่อออกจากส่วนโคนหรือจากด้านข้างกลางลำตัว เพรียงหัวหอมนับได้ว่ามีความสำคัญต่อระบบนิเวศวิทยามาก เพราะเพรียงหัวหอมหนึ่งตัวขนาด 2 – 3 เซนติเมตร สามารถกรองตะกอนในน้ำทะเลได้ถึง 170 ลิตร ต่อวัน


สัตว์กลุ่มนี้เกาะกับวัตถุใต้น้ำในระดับน้ำที่ไม่ลึกมากนัก อาจอยู่เป็นโคโลนี(colony) หรืออิสระตัวเต็มวัยมีเปลือกแข็ง (tunic)หุ้ม ซึ่งผลิตจากเนื้อเยื่อ epidermis ที่อยู่ใต้เปลือก ด้านล่างของเปลือกเกาะกับวัตถุ ด้านบนมีรูให้น้ำเข้า (incurent siphon) น้ำเข้าสู่ปาก ผ่านไปยัง pharynxซึ่งพองออกเป็นกระเปาะ และมีช่องเหงือกเป็นรูเล็กๆจำนวนมาก จากช่องเหงือกน้ำไหลสู่ atrial cavity หรือ pharynx sac และออกทางรูน้ำออก(excurent cavity)


Pharynx นอกจากทำหน้าที่กรองอาหารแล้ว ยังทำหน้าที่หายใจ ในขณะที่น้ำไหลผ่านมีการแลกเปลี่ยนระหว่าง CO2 และ O2ที่ ผนังของ pharynx พร้อมๆกัน อาหารที่กรองได้จะเข้าสู่กระเพาะและลำไส้ กากอาหารออกทางทวารหนักซึ่งเปิดออกบริเวณ pharyngeal sac แล้วปล่อยออกนอกร่างกายทาง excurent siphon


เพรียงหัวหอมมีระบบหมุนเวียนโลหิตประกอบด้วยหัวใจอยู่ใต้คอหอย มีเส้นเลือด 2 เส้นออกจากปลายทั้งสอลและแตกแขนงไปยังส่วนต่างๆของร่างกาย เมื่อหัวใจฉีดโลหิตไหลไปตามเส้นเลือดเมื่อหยุดฉีดเลือดจะไหลกลับ สลับกันไปมา


การสืบพันธุ์ เพรียงหัวหอมเป็นสัตว์รวมเพศ(monoeciuos) แต่เพศหนึ่งจะเป็นหมัน จึงมีการผสมข้ามตัว อวัยวะสืบพันธุ์อยู่ใกล้ลำไส้ จาก testis และ ovary จะมีท่อนำไปเปิดที่ atrial cavity ไข่และ อสุจิออกไปทางช่องน้ำออก การปฏิสนธิเกิดในน้ำ zygote เจริญเป็นตัวอ่อน เรียกว่า tadpole larva เพรียง หัวหอมบางชนิดปล่อยไข่กับสเปิร์มไปผสมกันในน้ำแต่อีกหลายชนิดนำสเปิร์มเข้า มาเก็บไว้ก่อนผสมกับไข่ในตัวเอง ลูกเพรียงหัวหอมเมื่อเกิดจะดำรงชีวิตเป็นแพลงก์ตอนล่องลอยตามกระแส เป็นหนึ่งในกลุ่มสัตว์ที่ตัวอ่อนพัฒนาได้เร็วที่สุด บางชนิดใช้เวลาเพียงสองสามชั่วโมงเพรียงตัวน้อยพร้อมลงสู่พื้นเพื่อเกาะและ เติบโตเป็นเพรียงใหญ่ต่อไป

tadpole larva ลักษณะคล้ายลูกอ๊อด มีลักษณะของ สัตว์มีกระดูกสันหลังสมบูรณ์ คือ

1.notochord

2.nerve cord อยู่เหนือ notochord มีสองทางด้านหัวมี ocellus 1 อัน ทำหน้าที่เป็นตา มี statolith ทำหน้าที่เป็นหู และมี

3.มี gill slits ตรงบริเวณหลอดอาหารที่พองออกเป็นกระเปาะ


ต่อมาตัวอ่อนพัฒนาเป็นตัวเต็มวัยเกาะกับวัตถุใด้น้ำ notochord สลายไป nerve cord ลดขนาดเหลือเพียง nerve ganglion



ข้อมูลจาก....http://www.nstlearning.com