[สายน้ำ]

ม.อ.ค้นพบปลาหมึกสายพันธุ์ใหม่ หวั่นสูญพันธุ์เหตุน้ำทะเลเปลี่ยน


"ปลาหมึก” จัดเป็นสัตว์ทะเลส่งออกสำคัญรองจากกุ้ง ในแต่ละปีประเทศไทยส่งออกผลิตภัณฑ์จากปลาหมึกมูลค่า 60,000 ล้านบาทต่อปี รองจากกุ้ง แต่ไม่มีการเพาะเลี้ยงเหมือนกับกุ้ง อาศัยจับจากธรรมชาติ โดยใช้เครื่องมือหลากชนิด ทั้ง โยทะกา ลอบ อวนล้อม อวนลาก และอวนล้อมขนาดใหญ่

ปัจจุบันมีความรู้ขั้นต้นในการเพาะพันธุ์ปลาหมึกชนิดต่างๆ เช่น ปลาหมึกหอม โดยกรมประมงเคยศึกษาวิจัยเรื่องนี้ไว้ แต่ที่ไม่ได้รับความนิยมเพราะการจับจากธรรมชาติมีความคุ้มทุนกว่า หากเทียบกับกุ้งและปลา ซึ่งเป็นสัตว์เศรษฐกิจที่มีความต้องการเพิ่มขึ้นตามการเพิ่มขึ้นของประชากรโลก

ดร.จารุวัฒน์ นภีตะภัฏ อาจารย์ประจำสถานวิจัยความเป็นเลิศความหลากหลายทางชีวภาพแห่งคาบสมุทรไทย คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ (ม.อ.) วิทยาเขตหาดใหญ่ ให้ข้อมูลว่า ปลาหมึกเป็นสัตว์ที่มีระบบประสาท อวัยวะ เทียบเท่ากับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม แต่จัดเป็นสัตว์ที่อยู่ในกลุ่มหอย ขณะที่มีพฤติกรรมคล้ายกับปลา ซึ่งถือเป็นสัตว์ที่มีวิวัฒนาการที่ดีที่สุดของสัตว์ในกลุ่มที่ไม่มีกระดูก สันหลัง เพราะมีการพัฒนาสติปัญญาเทียบเท่ากับสุนัข

ปัจจุบันนักวิจัยทั่วโลกมีการศึกษาวิจัยปลาหมึกไม่มากนัก สำหรับประเทศไทยจากการเก็บข้อมูลพบปลาหมึกอยู่ 80 ชนิด สถานวิจัยความเป็นเลิศความหลากหลายทางชีวภาพแห่งคาบสมุทรไทย ได้สนใจวงจรชีวิตของปลาหมึกในแต่ละสายพันธุ์ ล่าสุดได้ร่วมกับทีมงานจากภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางทะเล คณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ทำการสำรวจศึกษาปลาหมึกในแถบคาบสมุทรไทย ซึ่งจากการลงพื้นที่ทีมงานได้ค้นพบปลาหมึกสายพันธุ์ใหม่ 3 ชนิด ได้แก่ ปลาหมึกลายเสือ (mimic octopus) ที่พบบริเวณเกาะสาก จังหวัดชลบุรี ซึ่งเป็นปลาหมึกพันธุ์หายาก และมีความเสี่ยงว่าปลาหมึกสายพันธุ์นี้อาจจะสูญพันธุ์ไปจากน่านน้ำไทยในอนาคต

นอกจากนี้ ยังได้ลงพื้นที่สำรวจน่านน้ำฝั่งอันดามัน บริเวณจังหวัดภูเก็ต โดยได้ค้นพบปลาหมึกสายพันธุ์ หอยงวงช้างกระดาษใหญ่ (greater Argonaut) ซึ่งจัดอยู่ในกลุ่มปลาหมึกสายมีหนวดคู่แรกที่แผ่ออกเป็นแผ่น ซึ่งปลาหมึกสายพันธุ์นี้ จะมีต่อมที่จะหลั่งสารเคมีออกมาสร้างเป็นเปลือกที่เป็นสารพวกแคลเซียมบางๆเรียกว่า secondary shell โดยแผ่นเนื้อดังกล่าวจะทำหน้าที่ห่อหุ้มและพยุงเปลือกไว้

และยังค้นพบ ปลาหมึกสายพันธุ์ผ้าห่ม (blanket octopus) ที่มีลักษณะเด่น ที่มีรูเปิดที่ส่วนบนและส่วนล่างของหัวด้านละ 1 คู่ และมีแผ่นเนื้อบางๆที่ทำหน้าที่เชื่อมระหว่างหนวดคู่แรก คู่ที่อยู่กลางด้านบนของหัว และระหว่างหนวดคู่แรกกับคู่ที่สองจะแผ่ออกเป็นแผ่น โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ส่วนที่อยู่สองข้างของหนวดคู่แรกทั้งสองเส้นจะยาวถึง 2-3 เท่าของลำตัว ปกติปลาหมึกชนิดนี้อยู่ในอุณหภูมิต่ำ อยู่ไกลจากชายฝั่งออกไป แต่ในช่วงปี ค.ศ. 2007 เกิดปรากฏการณ์คลื่นใต้น้ำ ทำให้ปลาหมึกสามารถขึ้นมาอยู่ใกล้บริเวณชายฝั่งได้

อาจารย์ประจำสถานวิจัยความเป็นเลิศความหลากหลายทางชีวภาพแห่งคาบสมุทรไทย คณะวิทยาศาสตร์ ม.อ. กล่าวด้วยว่า นอกจากนี้ ทางคณะยังอยู่ระหว่างทำโครงการศึกษาความสัมพันธ์ทางวิวัฒนาการของกลุ่มปลาหมึกกระดองในบริเวณคาบสมุทรไทย โดยศึกษาจากดีเอ็นเอ ซึ่งผลการศึกษาในเบื้องต้นยังไม่สามารถจำแนกความแตกต่างของสายพันธุ์ปลาหมึกของทะเลฝั่งอันดามันและฝั่งอ่าวไทยได้อย่างชัดเจน จึงจำเป็นต้องศึกษาเพิ่มเติมด้วยการนำข้อมูลจากการศึกษาดีเอ็นเอ และสัณฐานวิทยามาผนวกกันเพื่อหาข้อสรุปต่อไป

อย่างไรก็ตาม จากการลงสำรวจวิจัยในครั้งนี้ ยังพบว่า ระบบนิเวศของปลาหมึกในประเทศไทยกำลังประสบปัญหาจากสิ่งแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไป ซึ่งเกิดจากน้ำเสื่อมสภาพ และปัญหาการรุกพื้นที่การประมงที่ใช้เครื่องมือขนาดใหญ่ ที่มีการจับสัตว์น้ำเพื่อนำไปบริโภคมากขึ้น จึงเป็นสาเหตุทำให้ทรัพยากรปลาหมึกลดน้อยลง ซึ่งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องต้องเร่งสร้างจิตสำนึกให้กับทุกคนได้ร่วมกันอนุรักษ์เพื่อป้องกันการสูญพันธุ์ของปลาหมึกในน่านน้ำไทย.




จาก ........... เดลินิวส์ คอลัมน์โลกสีสวย วันที่ 26 กันยายน 2553