[เด็กน้อย]

ขอบคุณข่าวจาก Greennews

ป่าลุ่มโขง กับความท้าทายสู่ยุคจัดการป่ายั่งยืน

ยุคเปลี่ยนผ่านพื้นที่ป่าไม้ในลุ่มแม่น้ำโขง : จากอาชญากรรมป่าไม้สู่การจัดการที่ยั่งยืน

ปัจจุบันภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขงกำลังก้าวสู่การเปลี่ยนผ่านจากพื้นที่ที่เต็มไปด้วยการลักลอบตัดไม้และการค้าไม้ผิดกฎหมายสู่ยุคของการค้าไม้อย่างยั่งยืนมากขึ้น

การเปลี่ยนแปลงนี้เป็นก้าวสำคัญในการอนุรักษ์ระบบนิเวศของป่าไม้ การป้องกันสัตว์ป่าจากการรุกราน และการบรรเทาผลกระทบจากภาวะโลกร้อน

ในอดีตการค้าผลิตภัณฑ์จากป่าไม้ไปยังประเทศจีนมีบทบาทสำคัญต่อการลักลอบตัดไม้ในภูมิภาคนี้อย่างมาก แต่ในช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมา การส่งออกผลิตภัณฑ์จากป่าไม้ไปยังประเทศจีนลดลงต่อเนื่องซึ่งเป็นผลมาจากการบังคับใช้กฎหมายอย่างเข้มงวดประกอบกับจำนวนป่าไม้ที่ลดลงเหลือเพียง 1 ใน 3 จากที่เคยมีอยู่ ขณะที่ประเทศไทยและเวียดนามได้กลายเป็นศูนย์กลางของการค้าผลิตภัณฑ์ป่าไม้อย่างถูกกฎหมายระดับโลกอย่างรวดเร็ว

พุฒิชัยพัฒน์ สารสมัคร GreenNews รายงาน



FAO เผยพื้นที่ป่าไม้ในภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขงมีแนวโน้มคงที่และเพิ่มขึ้น

อะกิโกะ อิโนะกูจิ เจ้าหน้าที่ป่าไม้ องค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO) กล่าวว่า สถานการณ์พื้นที่ป่าไม้ในภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขงมีแนวโน้มคงที่และเพิ่มขึ้น แต่พื้นที่ป่าไม้ในประเทศกัมพูชาและลาวยังคงมีแนวโน้มลดลง เนื่องจากยังมีการตัดไม้ทำลายป่าในสองประเทศนี้ รวมทั้งประเทศไทยและเวียดนามแต่ปริมาณไม่มากนัก ซึ่งการเกษตรเป็นสาเหตุหลักของการตัดไม้ทำลายป่าในประเทศเหล่านี้ อย่างไรก็ตามยังคงพบการลักลอบการค้าไม้เถื่อนอยู่ แต่ก็มีแนวโน้มลดลง





อะกิโกะ บอกว่า สาเหตุของการตัดไม้ทำลายป่าในแต่ละประเทศพบว่าในประเทศกัมพูชามีสาเหตุมาจากการพัฒนาธุรกิจด้านการเกษตร รวมทั้งการสัมปทานก๊าซธรรมชาติ การสัมปทานที่ดิน และการสำรวจเหมืองแร่

ในส่วนของประเทศลาว การตัดไม้ทำลายป่าส่วนใหญ่มีสาเหตุมาจากการทำการเกษตรแบบถาวร การเปลี่ยนแปลงการปลูกและการค้าไม้ที่ควบคุมไม่ได้ รวมทั้งการก่อสร้างโครงสร้างพื้นฐานต่างๆ

สำหรับประเทศไทย สาเหตุของการตัดไม้ทำลายป่ามาจากพื้นที่การเกษตร การขยายพื้นที่การเกษตร การเปลี่ยนแปลงพื้นที่การเกษตรและการลักลอบค้าไม้

ขณะที่ประเทศเวียดนามก็มีการเปลี่ยนพื้นที่ป่าไปสู่พื้นที่เกษตรกรรมและวัตถุประสงค์อย่างอื่น อย่างเช่น การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน การทำไม้ที่ไม่ยั่งยืนและไฟไหม้ป่า



ไทย ? เวียดนามกลายเป็นศูนย์การค้าสินค้าไม้ของโลก

อย่างไรก็ตาม ข้อมูลตั้งแต่ปี 2015 ? 2017 พบว่า จำนวนไม้ที่ไม่ได้แปรรูปจากพื้นที่ป่าธรรมชาติในภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขงลดลง? โดยประเทศที่ส่งออกไม้เหล่านี้จำนวนมากได้แก่ประเทศลาวและเวียดนาม ส่วนใหญ่ส่งออกไปที่ประเทศจีน ขณะที่ประเทศเวียดนามและประเทศไทยได้กลายเป็นศูนย์กลางการค้าผลิตภัณฑ์ไม้ของโลก โดยประเทศเวียดนามส่งออกเฟอร์นิเจอร์ไม้ ส่วนประเทศไทยส่งออกไม้แปรรูป

เน้นบังคับใช้กฎหมายเข้มงวดป้องกันค้าไม้เถื่อน

อะกิโกะ อธิบายเพิ่มเติมว่า การเปลี่ยนแปลงแนวโน้มพื้นที่ป่าไม้ในภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขงนั้นมาจากการบังคับใช้มาตราการที่เข้มงวดมากขึ้นใน 4 ประเทศนี้ อย่างเช่น การห้ามการส่งออกไม้จากพื้นที่ป่าธรรมชาติหรือการส่งเสริมการเพิ่มมูลค่าภายในประเทศ รวมทั้งแผนปฏิบัติการการบังคับใช้กฎหมายป่าไม้ ธรรมาภิบาล และการค้าของสหภาพยุโรปและกฎหมายว่าด้วยสินค้าที่ปลอดจากการตัดไม้ทำลายป่า

อย่างไรก็ตาม แม้ประเทศต่างๆ ในภูมิภาคลุ่มน้ำโขงได้บังคับใช้มาตรการต่างๆ อย่างเข้มงวดเพื่อป้องกันการตัดไม้ทำลายป่า แต่ไม้ที่มีมูลค่าสูงอย่างเช่น ไม้พยุงก็ลดจำนวนลง เนื่องจากยังมีความต้องการในประเทศจีนซึ่งส่งผลให้มีการตัดและค้าไม้พยุงมากเกินไป ส่วนใหญ่เกิดขึ้นในรูปแบบผิดกฎหมาย โดยเฉพาะในปี 2014 ซึ่งมีปริมาณค้าไม้พยุงจำนวนมาก แต่ขณะนี้กำลังลดลง

ปัจจุบันทาง องค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติกำลังช่วยประเทศต่างๆ ในภูมิภาคลุ่มน้ำโขงในการเปลี่ยนผ่านการจัดการพื้นที่ป่าไม้จากสภาพพื้นที่ที่ไม่มีการจัดการหรือมีการจัดการที่ไม่ค่อยดีไปสู่การจัดการพื้นที่ที่ยั่งยืน รวมทั้งการตรวจสอบย้อนกลับสำหรับการนำเข้าจากลาวและกันพูชา

นอกจากนี้ องค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติยังได้ทำงานร่วมกับเกษตรกรรายย่อยและผู้ประกอบการขนาดเล็กและขนาดกลาง วิสาหกิจรายย่อยขนาดกลางและขนาดย่อมในการลดการใช้ไม้เถื่อนผิดกฎหมายในห่วงโซ่การผลิตเพื่อดำเนินธุรกิจอย่างยั่งยืนมากขึ้น

ผลสำรวจชี้ประชาชนยังไม่ตระหนักถึงการค้าไม้ผิดกฎหมาย

อย่างไรก็ตาม แม้สถานการณ์การลักลอบตัดไม้ทำลายป่าภูมิภาคแม่น้ำโขงกำลังเปลี่ยนผ่านไปสู่การจัดการที่ยั่งยืนมากขึ้น แต่การรับรู้ของประชาชนดูเหมือนยังไม่ตระหนักถึงความรุนแรงของอาชญากรรมป่าไม้ รวมทั้งความเสียหายและผลกระทบที่เกิดขึ้นซึ่งถือว่าเป็นหนึ่งในความท้าทายสำคัญในการจัดการพื้นที่ป่าในภูมิภาคนี้

แคทรีนา บอร์โรมิโอ เจ้าหน้าที่โครงการและการสื่อสาร โครงการสิ่งแวดล้อมแห่งสหประชาชาติ (UNEP) กล่าวว่า ทางโครงการสิ่งแวดล้อมแห่งสหประชาชาติได้ทำการสำรวจความคิดเห็นประชาชนจำนวน 2,500 คนใน 6 ประเทศได้แก่ เมียนมา เวียดนาม ไทย ลาวและกัมพูชา รวมทั้งจีน

ผลการสำรวจพบว่าผู้ตอบแบบสอบถาม 1 ใน 2 บอกว่าพวกเขาไม่สนใจเกี่ยวกับอาชญากรรมป่าไม้ นอกจากนี้มากกว่าครึ่งของผู้ตอบแบบสอบถามตอบว่าพวกเขาไม่ได้ตระหนักถึงผลกระทบจากอาชญากรรมป่าไม้ การทำไม้ผิดกฎหมาย และความเชื่อมโยงกับพฤติกรรมการบริโภคหรือทัศนคติของพวกเขา

ผลสำรวจยังพบอีกว่า ผู้ตอบแบบสอบถามก็ไม่ได้สนใจถึงความต้องการไม้เนื้อแข็งที่เพิ่มขึ้น อย่างเช่น ปีที่ผ่านมาในประเทศจีนมีความต้องการซื้อเฟอร์นิเจอร์ไม้เนื้อแข็งและไม้พยุงมากถึง 76 เปอร์เซนต์และจะเพิ่มขึ้นถึง 90 เปอร์เซนต์เนื่องจากผู้ตอบแบบสอบถามหลายคนบอกว่าพวกเขามีแผนที่จะซื้อเฟอร์นิเจอร์ไม้เหล่านี้ในอีก 2 ปีข้างหน้า โดยส่วนใหญ่เป็นกลุ่มคนหนุ่มสาวที่มีอายุระหว่าง 30-39 ปี

แคทรีนา บอกว่า ผลสำรวจนี้ทำให้เห็นถึงทัศนคติของผู้ตอบแบบสอบถามที่ยังขาดความเข้าใจเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างอาชญากรรมป่าไม้และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

โครงการสิ่งแวดล้อมแห่งสหประชาชาติจึงได้เริ่มการรณรงค์ที่เรียกว่า Forest For Life ในประเทศจีนมาตั้งแต่เดือนกันยายนปีที่ผ่านมาโดยสามารถเข้าถึงสื่อของประเทศจีนและชาวจีนมากกว่า 230 ล้านคน โดยจากการณรงค์ทำให้เห็นว่า ชาวจีนเริ่มมีทัศนคติที่เปลี่ยนไปในการซื้อผลิตภัณฑ์ไม้พยุง

ไทยใช้นวัตกรรมป้องกันลักลอบตัดไม้-ค้าไม้ผิดกฎหมาย

ในส่วนการป้องกันการลักลอบตัดไม้เถื่อนในประเทศไทยนั้น อ้อมจิตร เสนา นักวิชาการป่าไม้ชำนาญการ ส่วนส่งเสริมการปลูกป่า กรมป่าไม้ กล่าวว่า ทางกรมป่าไม้ได้ใช้เครื่องมือและนวัตกรรมต่างๆ เพื่อต่อสู้กับการลักลอบตัดไม้และการค้าไม้ที่ผิดกฎหมายอย่างมีประสิทธิภาพ อย่างเช่น :

Pitak Prai แอปพลิเคชันที่ส่งการแจ้งเตือนเกี่ยวกับพฤติกรรมการบุกรุกในพื้นที่ที่ต้องสงสัยว่าอาจจะเกิดการกระทำผิดกฎหมาย รวมถึงการแจ้งเตือนและติดตามสถานการณ์ไฟป่า
e-TREE แพลตฟอร์มดิจิทัล เป็นโซลูชันที่ยกระดับการติดตามและตรวจสอบการบริหารจัดการป่าไม้
NCAPS เป็นเครื่องมือควบคุมระยะไกลที่ใช้เครือข่ายโทรศัพท์มือถือเพื่อช่วยเจ้าหน้าที่พิทักษ์ป่า ในการลาดตระเวนและตรวจจับพฤติกรรม

นอกจากนี้ยังมีระบบลาดตระเวนที่มีประสิทธิภาพเพื่อเฝ้าระวังการลักลอบการตัดไม้ทำลายป่าในพื้นที่อุทยานแห่งชาติทั่วประเทศ

ที่สำคัญมีการบังคับใช้กฎหมายอย่างเข้มงวดในการนำเข้าและส่งออกไปไม้ไปยังต่างประเทศ โดยจะต้องมีใบรับรองแหล่งที่มาของไม้อย่างชัดเจนสำหรับการนำเข้า และเร็วๆ นี้จะมีการห้ามนำเข้าผลิตภัณฑ์ไม้จากลาวและกัมพูชา

นอกจากการบังคับใช้กฎหมายอย่างจริงจังเพื่อป้องกันการค้าไม้เถื่อนแล้ว กรมป่าไม้ยังส่งเสริมให้ชาวบ้านปลูกป่าในพื้นที่ของตนเองอีกด้วยเพื่อเป็นการเพิ่มพื้นที่ป่า
กัมพูชาส่งเสริมเอกชนลงทุนปลูกป่าพื้นที่ขนาดใหญ่

ขณะที่รัฐบาลกัมพูชาได้ส่งเสริมการลงทุนในการปลูกป่าขนาดใหญ่ผ่านความร่วมมือแบบหุ้นส่วนระหว่างภาครัฐและเอกชน นอกจากนี้ยังมีความร่วมมือทวิภาคีกับประเทศเพื่อนบ้านอย่าง ไทย ลาว และเวียดนาม เพื่อลดการค้าไม้ที่ผิดกฎหมาย

ดานี่ เชียง รองผู้อำนวยการ สำนักงานป่าไม้กัมพูชา กล่าวว่า ความร่วมมือระหว่างไทยและกัมพูชาได้พิสูจน์ว่า มีประสิทธิภาพในการสร้างความเข้มแข็งในการควบคุมการค้าไม้ผิดกฎหมาย รวมถึงการตรวจสอบสถานการณ์ป่าไม้แบบเรียลไทม์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับไม้ที่มีมูลค่าสูงเช่นไม้พะยูง
แนะจัดสรรงบประมาณเพื่ออนุรักษ์ป่า

แม้หลายประเทศในภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขงมีความพยายามในการดำเนินโครงการต่างๆ เพื่อป้องกันการลักลอบตัดไม้ทำลายป่าและการค้าไม้เถื่อน โครงการความร่วมมือแห่งสหประชาชาติว่าด้วยการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากการตัดไม้ทำลายป่าและความเสื่อมโทรมของป่าในประเทศกำลังพัฒนาระบุว่าการจัดสรรงบประมาณในการลงทุนเพื่อการอนุรักษ์ป่าไม้และการส่งเสริมการค้าไม้อย่างยั่งยืนก็เป็นสิ่งสำคัญเช่นเดียวกัน

กลุ่มประเทศในภูมิภาคลุ่มน้ำโขงตอนล่างกำลังศึกษาการใช้ประโยชน์จากการจัดหาเงินทุนเพื่อสนับสนุนโครงการผ่านการทำข้อตกลงพหุภาคีและตลาดค้าคาร์บอนเครดิต ธนาคารและสถาบันการเงินชั้นนำสามารถเข้ามามีส่วนร่วมในการสนับสนุนโครงการนี้ โดยการสนับสนุนทางการเงินตามเป้าหมายที่สอดคล้องกับเป้าหมายด้านความยั่งยืน (SDGs)

การอนุรักษ์ป่าไม้และการส่งเสริมการค้าไม้อย่างยั่งยืนต้องการแนวทางที่ชัดเจนและครอบคลุม ในการดูแลตลอดทั้งห่วงโซ่อุปทาน ตั้งแต่การบริหารจัดการป่าไม้ การขนส่ง การออกใบอนุญาตรับรอง การตลาด ตลอดจนถึงการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของผู้บริโภค ประเทศในภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขงตอนล่างเป็นด่านหน้าในการประยุกต์การดำเนินการตามแนวทางดังกล่าว เพื่อปูทางสู่การเป็นศูนย์กลางการค้าป่าไม้อย่างยั่งยืนในอนาคต