ผีเสื้อแห่งท้องทะเล

ผีเสื้อแห่งท้องทะเล : วินิจ รังผึ้ง

   หากเปรียบผีเสื้อเป็นเสมือนดอกไม้ที่โบยบินได้ในผืนป่าแล้ว บรรดาปลาสวยงามในแนวปะการังก็เป็นเสมือนดอกไม้ที่แหวกว่ายอยู่ในท้องทะเล แต่เอ...แล้วเราจะไปเปรียบเทียบกันให้มันได้อะไรขึ้นมาล่ะ เพราะแต่ละชีวิตก็ล้วนมีความงดงามมหัศจรรย์เป็นเอกลักษณ์ของตนไม่แพ้กัน ก็คงเป็นธรรมดาของมนุษย์นั่นแหละครับ มักอดไม่ได้ที่จะเปรียบเทียบสิ่งต่างๆกับสิ่งที่เคยพบเคยเห็น เคยบันทึกอยู่ในความทรงจำ จะทำอย่างไรได้ล่ะครับพระเจ้าเองยังสับสน สร้างอะไรต่อมิอะไรให้คล้ายคลึงกันได้แม้จะอยู่กันคนละฝั่งของโลก อย่างปลากระเบนนก (Eagle ray) ปลากระเบนชนิดหนึ่งซึ่งมีหน้าแหลม ๆ ปากยื่น ๆ คล้ายนก หรือหนู ว่ายน้ำด้วยอาการกระพือปีกบินราวกับนก ผู้คนจึงเรียกว่ากระเบนนก หรืออย่างม้าน้ำที่เป็นปลาชนิดหนึ่ง เป็นปลาที่มีหน้าตาไม่เหมือนปลามากที่สุด หน้าดันไปคล้าย ๆ กับม้า จึงถูกเรียกว่าม้าน้ำ ส่วนปลาสาก ลำตัวเป็นดุ้น ๆ ตัน ๆ ยาว ๆ คล้ายกับสากตำข้าว จึงถูกเรียกว่าปลาสาก (แต่ชนิดหลังนี้ไม่เกี่ยวกับพระเจ้ามั้งครับ)

   ในบริเวณแนวปะการังที่เราดำน้ำกันบ่อย ๆ มักจะพบเจ้าปลาสีสันสดใส แดงเป็นแดง เหลือเป็นเหลือง แถมเป็นเหลืองมะนาวสดใส หรือบางตัวก็มีแถบมีลาย ทั้งลายเส้น ลายคาด แล้วแต่เผ่าพันธุ์จะออกแบบมา ตัวขนาดราว ๆ ฝ่ามือ ว่ายวนเวียนไปมา แวะตอดแวะตอมไปตามกิ่งก้านปะการังราวกับอากัปกิริยาของผีเสื้อที่โบยบินตอมไปตามดอกไม้ในผืนป่า ด้วยสีสันอันสดใสและกิริยาอาการดังกล่าว เจ้าปลากลุ่มนี้จึงถูกเรียกว่า ปลาผีเสื้อ (Butterflyfish) ซึ่งมีญาติพี่น้องในกลุ่มเดียวกันนี้หลายสิบชนิดในท้องทะเลไทยทั้งทางฝั่งอ่าวไทย และฝั่งทะเลอันดามัน พบมากถึงกว่า 30 ชนิด โดยฝั่งทะเลอันดามันจะพบมากหน่อยถึงราว 28 ชนิด และฝั่งอ่าวไทยพบราว 14 ชนิด ซึ่งบางชนิดอาจพบทั้งสองฝั่ง

   ปลาผีเสื้อมักจะออกหากินเป็นคู่ ๆ ว่ายเวียนคลอเคลียกันไปอย่างน่าอิจฉา ชนิดที่มีคำเตือนว่านักดำน้ำที่กำลังอกหักไม่ควรมอง เพราะอาจจะเป็นอันตรายถึงชีวิตก็เป็นได้ ปลาผีเสื้อบางชนิดอาจพบเป็นกลุ่มย่อย ๆ ไม่เกิน 10 ตัว นาน ๆ ครั้งจะพบการรวมกลุ่มเป็นฝูงใหญ่ ๆ 20-30 ตัวสักครั้ง เช่นปลาผีเสื้อคอขาว ปลาผีเสื้อชนิดต่าง ๆ มักจะมีปากยื่นยาวออกมา เพื่อให้เหมาะกับการหาอาหารตามซอกหลืบปะการัง หรือบางชนิดอาจมีปากยื่นแหลมยาวออกมามากๆก็มี ซึ่งปลาผีเสื้อมักจะกินตัวปะการังและสัตว์เล็ก ๆ ในบริเวณปะการังโครงสร้างแข็งเป็นหลัก

   ด้วยความสวยงามของสีสัน รูปร่างและขนาดพอดี ๆ ประมาณ 1 ฝ่ามือ จึงทำให้ปลาผีเสื้อหลายชนิดกลายเป็นปลาที่ถูกจับขึ้นมาเลี้ยงเป็นปลาตู้ในเมือง การจับปลาสวยงามตามแนวปะการังนี้ทำกันโดยการใช้ลอบขนาดใหญ่นำลงวางดักไว้ตามแนวปะการัง ปลาสวยงามที่ว่ายหากินกันอยู่เป็นฝูงมักจะว่ายตามกันเข้าไปติดในลอบกันทั้งฝูง ประเภทว่ายตามจ่าฝูง ตามผู้นำซีอีโอเข้าไปประสบชะตากรรมร่วมกันทั้งฝูง นอกจากการใช้ลอบดักปลาแล้วยังมีการลักลอบจับปลาสวยงามด้วยวิธีการใช้ยาเบื่อประเภทไซยาไนต์โดยบรรจุน้ำยาลงในขวดพลาสติก แล้วดำลงไปใต้น้ำด้วยการใช้สายยางปั๊มอากาศลงไปหายใจ เมื่อพบปลาสวยงามตามแนวปะการังก็จะบีบขวดโรยไซยาไนต์ไปตามฝูงปลา เมื่อปลาสวยงามหายใจโดยดูดน้ำผ่านเข้าไปทางเหงือก ยาก็จะเข้าไปในร่างกาย ฤทธิ์ยาเบื่อจะทำลายระบบประสาท ที่โดนยาปริมาณมากก็ถึงตาย ที่โดนไม่มากนักจะมึนงงเสียการทรงตัว ไม่สามารถว่ายน้ำหนีไปได้ พวกลักลอบจับปลาก็จะเก็บปลาใส่ถุงตาข่ายนำกลับขึ้นมาบนเรือ แล้วรีบนำไปใส่ในถังน้ำเค็มปั๊มอากาศช่วยให้มันหายใจได้คล่องตัวขึ้น ซึ่งพิษของไซยาไนต์ที่โรยไปตามกระแสน้ำนั้นไม่ได้ทำลายเฉพาะปลาสวยงามอย่างเดียว แต่จะให้สรรพชีวิตในแนวปะการังเช่น ตัวปะการัง ฟองน้ำ กัลปังหา กุ้ง หอย ปู ปลาขนาดเล็กที่อาศัยอยู่ในบริเวณนั้นโดนยาเบื่อตายลงเป็นจำนวนมาก

   ปลาสวยงามที่ถูกจับขึ้นมาจากท้องทะเลก็จะถูกนำมาพักฟื้นตามบ่อเลี้ยงใกล้ชายฝั่ง ซึ่งปลาในจำนวนนี้กว่าครึ่งจะเสียชีวิต ส่วนปลาที่แข็งแรงสามารถทนอยู่ได้ก็จะถูกส่งไปยังตลาดปลาตู้ในเมือง โดยตลาดใหญ่นั้นจะอยู่ที่สวนจตุจักร และเมื่อผู้คนซื้อไปเลี้ยง ปลาสวยงามเหล่านี้จะทนอยู่ในตู้ตามบ้านได้ระยะหนึ่ง สีสันก็จะค่อย ๆ ซีดลง และจะตายทั้งหมดในที่สุด เพราะลองหลับตานึกดูง่ายๆ ปลาที่ถูกจับมาโดยวิธีโรยยาเบื่อก็เหมือนคนที่ดื่มยาพิษเข้าไป แม้บางคนจะรอดตายเพราะแพทย์ล้างท้องเยียวยาช่วยชีวิตไว้ได้ทัน แต่ร่ายกายก็จะไม่แข็งแรงสมบูรณ์เหมือนเดิม ยิ่งต้องถูกจับจากท้องทะเลกว้างที่สมบูรณ์ไปด้วยอาหารและมีสภาพแวดล้อมที่เป็นธรรมชาติ ต้องพลัดพรากจากพ่อแม่ พี่น้อง จากลูก จากครอบครัว จากเพื่อนพ้องเผ่าพันธุ์เดียวกันมาถูกกักขังไว้ในน้ำสารเคมีเพื่อให้มีสภาพคล้ายน้ำเค็ม ในตู้เลี้ยงแคบๆที่มีสภาพเหมือนติดคุกด้วยแล้ว ทั้งร่ายกาย ชีวิต จิตใจในวันเวลาที่เหลืออยู่จะเป็นช่วงเวลาที่แสนทรมานเพียงใด ฉะนั้นการเลี้ยงปลาน้ำเค็มในตู้ตามบ้านเรือนจึงเป็นการทำลายปลาสวยงามอย่างโหดร้ายทารุณยิ่ง

   ความจริงหากเทียบมูลค่าของการค้าปลาสวยงามเหล่านี้ที่มีมูลค่าทางเศรษฐกิจเพียงน้อยนิดเมื่อเทียบกับความสูญเสียและการทำลายล้างอันยิ่งใหญ่นั้น ช่างไม่คุ้มค่ากันเลย สู้หากปล่อยให้ปลาสวยงามเหล่านี้ได้มีโอกาสเผยแพร่เผ่าพันธุ์ออกลูกออกหลานในแนวปะการังแล้วให้นักดำน้ำจากทั่วโลกมาดำชม นั่นย่อมก่อให้เกิดมูลค่ามากมายมหาศาลกับประเทศชาติอย่างเทียบกันไม่ได้ เป็นมูลค่าที่ไม่ได้กระจุกตัวอยู่เฉพาะกลุ่มคนล่าและคนค้าปลาตู้เท่านั้น หากแต่จะกระจายรายได้ไปยังคนขับเรือ ลูกเรือ คนขับรถรับส่งที่ท่าเรือ โรงแรมที่พัก แม่บ้าน ร้านค้า คนทำอาหาร คนปลูกผัก คนซักรีด คนขายอุปกรณ์ดำน้ำ คนพาไปดำน้ำ และอีกมากมาย ในขณะที่เราไม่ต้องสูญเสียปลาสวยงามเหล่านี้สักตัวเดียว

   น่าเสียดายที่ในปัจจุบันยังไม่มีกฎหมายคุ้มครองปลาสวยงามเหล่านี้อย่างเด็ดขาดและครอบคลุม จะมีก็เพียงกฎหมายอุทยานแห่งชาติที่ห้ามไม่ให้ใครเข้าไปจับปลาในเขตอุทยานฯเท่านั้น ซึ่งการเข้าไปลักลอบจับปลาสวยงามตามแหล่งดำน้ำและในเขตอุทยานแห่งชาติทางทะเลส่วนใหญ่มักจะลักลอบเข้าไปจับกันในช่วงฤดูมรสุมที่ไม่ใช่ฤดูกาลท่องเที่ยวเช่นในช่วงนี้ เพราะจะเป็นช่วงที่มีเรือท่องเที่ยวน้อย และปริมาณเจ้าหน้าที่ตรวจตราดูแลก็จะน้อยไปด้วย จึงเพียงได้แต่วอนขอต่อจิตสำนึกของผู้ที่คิดจะเลี้ยงปลาตู้น้ำเค็มให้เห็นแก่ชีวิตอันงดงามเหล่านี้ เห็นแก่ทรัพยากรที่ล้ำค่าของท้องทะเล ช่วยปกป้องท้องทะเลร่วมกันเถอะครับ ปล่อยให้ชีวิตเหล่านี้แหวกว่ายอยู่ในโลกอันงดงามของพวกเขาอย่างอิสระเสรีดีกว่า หากคิดถึงจึงค่อยแวะเวียนไปเยี่ยมเยือนเป็นครั้งคราวดีไหมครับ

จาก : ผู้จัดการออนไลน์ วันที่ 19 กันยายน 2550

	ผู้เขียน	หัวข้อ: ผีเสื้อแห่งท้องทะเล (อ่าน 4392 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้