สุดสายปลายรุ้ง.....ทะเลอันดามันแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติ

[สายชล]

สุดสายปลายรุ้ง.....ทะเลอันดามันแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติ

[สายชล]

                               


"เรากำลังรวบรวมข้อมูลและจัดทำรายงานเพื่อเสนอขอให้พื้นที่แถบชายทะเลและเกาะต่างๆในทะเลอันดามันเป็นแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติอยู่.....คืบหน้าอย่างไรผมจะแจ้งให้ทราบครับ.... " 

อาจารย์ศักดิ์อนันต์ ปลาทอง หรือ ที่เราเรียกขานกันว่า "อาจารย์บอย" แห่งคณะวิทยาศาตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ บอกเล่าให้สองสายฟัง ในวันหนึ่งที่เรานัดทานข้าวเที่ยงกันเมื่อสี่ห้าเดือนที่ผ่านมา

เราได้ยินแล้วก็ออกอาการดีใจ เพราะแม้จะยังไม่ได้ชื่อว่าเป็นมรดกโลก.....แผ่นดินแถบถิ่นชายฝั่งและที่อยู่กลางทะเลอันดามันของไทยนั้นเปรียบได้กับทรัพย์สมบัติอันมีค่าที่เรารัก และพร้อมจะรักษาไว้ให้เป็นมรดกตกทอดไปถึงมือลูกหลานเหลนของเราในอนาคต

[สายชล]

                                        


เมื่อวันก่อน....สองสายได้รับหนังสือเชิญเข้าร่วมประชุม "โครงการศึกษาจัดทำเอกสารพื้นที่แหล่งอนุรักษ์ทะเลอันดามัน เพื่อเสนอขึ้นเป็นแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติ" ซึ่งสถานวิจัยความหลากหลายทางชวภาพแห่งคาบสมุทรไทย คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ จะจัดขึ้นในวันที่ 18 กุมภาพันธ์ ศกนี้ ณ. โรงแรมแห่งหนึ่งกลางเมืองกรุง

ไม่แปลก....ที่สองสายจะตอบรับการเข้าร่วมประชุมครั้งนี้โดยไม่รีรอ

ดีใจค่ะ....ดีใจที่การทอฝันที่เริ่มสานมาหลายปีเริ่มจะสานทอก่อเป็นรูปเป็นร่างเด่นชัด เพื่อทำให้ดินแดนติดทะเลอันดามันไล่เรื่อยลึกลงไปในทะเล กลายเป็นแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติแห่งใหม่ของไทย.....

[สายชล]

องค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาชาติ หรือที่เรียกกันโดยย่อว่า ยูเนสโก (United Nations Educational Scientific and Cultural Organization - UNESCO) มีความมุ่งมั่นตั้งใจที่จะส่งเสริมให้มีการกำหนด ปกป้อง และอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมและธรรมชาติจากทั่วโลกที่คิดว่ามีคุณค่าอย่างเด่นชัดต่อมนุษยชาติ



ความคิดที่จะก่อให้เกิดมีการเคลื่อนไหวจากนานาชาติในอันที่จะปกป้องสถานที่ในประเทศอื่นๆ มีมาแล้วตั้งแต่ภายหลังสงครามโลกครั้งที่ 1 แต่เหตุการณ์อันเป็นจุดเริ่มต้นที่ปลุกเร้าให้เกิดความสนใจจากนานาชาตินั้น ก็มาจากการตัดสินใจที่จะสร้างเขื่อนอัสวานซึ่งอยู่ใกล้ต้นน้ำที่เมืองอัสวานในประเทศอียิปต์ ซึ่งจะทำให้น้ำท่วมหุบเขาที่มีวิหารอะบูซิมเบล (Abu Simbel) อันเป็นสมบัติล้ำค่าของวัฒนธรรมอียิปต์โบราณ


หลังจากได้รับคำขอร้องจากรัฐบาลอียิปต์และรัฐบาลซูดาน ในปี ค.ศ. 1959  ยูเนสโกจึงตกลงใจเริ่มลงมือในโครงการนานาชาติซึ่งส่งผลให้วิหารอะบูซิมเบล (The Great Temple of Abu Simbel) และสุสานไอซิสแห่งฟิเล (Sanctuary of Isis in Philae) ได้รับการรื้อถอนโยกย้ายไปยังที่สูง และประกอบขึ้นใหม่ให้เหมือนเดิม

 




ภาพจาก....http://en.wikipedia.org

[สายชล]

โครงการนั้นใช้เงินประมาณ 80 ล้านเหรียญสหรัฐ ซึ่งครึ่งหนึ่งของเงินจำนวนนี้ได้รับการบริจาคจาก 50 ประเทศด้วยกัน อันแสดงถึงความสำคัญของความรับผิดชอบร่วมกันต่อการอนุรักษ์ไว้ซึ่งสถานที่ที่มีคุณค่าอย่างยิ่งยวดทางวัฒนธรรม ความสำเร็จในครั้งนี้ได้ชักโยงไปถึงโครงการอนุรักษ์อื่นๆ เป็นต้นว่า

เมืองเวนิส (Venice) ในอิตาลี .....



ภาพจาก....http://www.lonelyplanet.com/worldguide/italy/venice/


เมืองโมเอนโจดาโร (Mohenjodaro)ในปากีสถาน.....



ภาพจาก....http://en.wikipedia.org
 
บุโรพุทโธ (Borobudur) ใน อินโดนีเซีย.....



ภาพจาก....http://en.wikipedia.org


จากผลพวงนี้ยูเนสโกจึงริเริ่มเตรียมร่าง อนุสัญญาว่าด้วยการอนุรักษ์มรดกทาง วัฒนธรรมขึ้นมา ทั้งนี้ด้วยความร่วมมือจาก สภานานาชาติว่าด้วยอนุสรณ์สถานและบริเวณโดยรอบ (The International Council on Monuments and Sites -ICOMOS)

[สายชล]

ความคิดที่จะรวมการอนุรักษ์สถานที่ทางวัฒนธรรมและธรรมชาติเข้าด้วยกันนั้นมาจากประเทศสหรัฐอเมริกา

ในการประชุมที่ทำเนียบขาว ณ กรุงวอชิงตัน ดี. ซี. เมื่อปี ค.ศ. 1965 ได้มีการ เสนอให้มี "การดูแลรับผิดชอบมรดกโลก" ขึ้น เพื่อเป็นการกระตุ้นให้เกิดความร่วมมือจากนานาชาติในอันที่จะปกป้อง "สถานที่อันล้ำค่าทางธรรมชาติทางทัศนียภาพ และทางประวัติศาสตร์จากทั่ว โลก" ไว้ เพื่อปัจจุบันและอนาคตแห่งพลโลก



ภาพจาก....bensguide.gpo.gov

ในปี ค.ศ. 1968 สหภาพนานาชาติว่าด้วยการสงวนรักษาธรรมชาติ และทรัพยากรธรรมชาติ (The International Union for the Conservation of Nature and Natural Sources -IUCN ปัจจุบันชื่อ The World Conservation Union) ก็ได้มีการเสนอในทำนองเดียวกัน ข้อเสนอเหล่านี้ได้รับการเสนอเข้าที่ประชุมของสหประชาชาติเกี่ยวกับเรื่องสิ่งแวดล้อมของคนซึ่งได้จัดให้มีขึ้นที่กรุงสตอกโฮล์ม (สวีเดน) เมื่อปี ค.ศ. 1972                                     



ในที่สุด ข้อเสนอเหล่านี้ก็เหลือเพียงหนึ่งเดียวเท่านั้นซึ่งได้รับความเห็นชอบจากทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง อนุสัญญาว่าด้วยการปกป้องมรดกโลกทางวัฒนธรรมและธรรมชาติ จึงได้รับการยอมรับจากที่ประชุมใหญ่ของยูเนสโกเมื่อวันที่ 16 พฤศจิกายน ค.ศ. 1972 (พ.ศ. 2515)

[สายชล]

                                               


มีการตั้ง ข้อกำหนดและเกณฑ์เกี่ยวกับการเสนอแหล่งมรดกโลก ขึ้นมาเป็นบรรทัดฐานในการพิจารณา

ในที่นี้จะไม่ขอพูดถึง เกณฑ์ทางด้านมรดกโลกทางวัฒนธรรม แต่จะกล่าวถึงเฉพาะ เกณฑ์การเสนอแหล่งมรดกทางธรรมชาติ ซึ่งจะเป็นหัวข้อที่จะใช้ในการประชุมต่อไป

แหล่งมรดกทางธรรมชาตินั้นหมายถึง

1.ลักษณะทางธรรมชาติทั้งทางด้านกายภาพและชีวภาพที่มีคุณค่า ความสำคัญ และชื่อเสียงในระดับสากล ทั้งในแง่สุนทรียภาพและวิทยาศาสตร์

2.ลักษณะทางธรณี ภูมิประเทศ หรือพื้นที่ซึ่งเป็นแหล่งที่อยู่ของสัตว์หรือพืชที่หายาก ซึ่งมีคุณค่าและความสำคัญในระดับสากลในแง่วิทยาศาสตร์ หรือการอนุรักษ์

3.พื้นที่ทางธรรมชาติโดยเฉพาะที่มีคุณค่าและความสำคัญระดับสากลในแง่ของวิทยาศาสตร์ การอนุรักษ์ และความงามตามธรรมชาติ

ซึ่งทั้งสามประเภทต้องมีลักษณะเข้าเกณฑ์หนึ่งใน 4 ประการ  ดังนี้ด้วย คือ

(1) เป็นสิ่งแสดงหรือบอกถึงยุคหรือช่วงที่สำคัญของวิวัฒนาการของโลกอย่างชัดเจน

(2) เป็นสิ่งแสดงหรือบอกถึงกระบวนการทางธรณีวิทยา วิวัฒนาการทางชีววิทยา ตลอดจนปฏิสัมพันธ์ที่มนุษย์มีต่อสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติในแบบต่าง ๆ ซึ่งแตกต่างกันตามช่วงพัฒนาการของโลก

(3) เป็นแหล่งปรากฏการณ์ธรรมชาติที่พิเศษ เช่น พื้นที่ซึ่งยังมีระบบนิเวศและธรรมชาติที่สวยงามอันมีชื่อเสียง หรือแม้แต่พื้นที่ซึ่งมีระบบนิเวศน์และองค์ประกอบด้านอารยธรรมที่มีชื่อเสียง

(4) เป็นแหล่งอาศัยที่สำคัญของพืชและสัตว์ที่หายากซึ่งมีชื่อเสียง

(5) ในกรณีของสัตว์ที่มีการอพยพย้ายถิ่น ควรมีการคุ้มครองพื้นที่ที่สัตว์จะย้ายไปอยู่เช่นกัน ทั้งนี้ควรมีข้อตกลงของประเทศที่เกี่ยวข้องเสียก่อน

(6) พื้นที่ในข้อ (1) ถึง (4) จะต้องได้รับการคุ้มครองจากกฎหมาย เช่น ในรูปของอุทยานแห่งชาติ หากไม่มีก็ควรมีแผนการจัดการที่จะนำไปปฏิบัติต่อไปได้

[สายชล]

                                   

คณะกรรมการมรดกโลกของไทย....ได้ทำเรื่องเสนอขึ้นไปครั้งหนึ่งแล้วในปี พ.ศ.2533 ซึ่งในครั้งนั้นคณะกรรมการฯได้เสนอแหล่งธรรมชาติ 3 แหล่งเข้าสู่ที่ประชุมเพื่อพิจารณาคือ อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่.....ผืนป่าห้วยขาแข้ง - ทุ่งใหญ่นเรศวร และหมู่เกาะตะรุเตา

ผลปรากฏว่าผืนป่าห้วยขาแข้ง - ทุ่งใหญ่นเรศวรได้รับการประกาศให้เป็นมรดกโลกเพียงแห่งเดียว ด้วยเหตุผลที่ว่าอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่นั้น มีพื้นที่ป่าซึ่งมีขนาดเล็กเกินไป และนโยบายการดูแลรักษาทรัพยากรผืนป่าก็ยังไม่ชัดเจน เพราะในขณะนั้นยังมีการพิจารณาโครงการสร้างเขื่อนเหวนรก

และในส่วนของหมู่เกาะตะรุเตาก็เช่นกันพื้นที่ยังเป็นแหล่งธรรมชาติขนาดเล็กเมื่อเทียบกับแหล่งมรดกโลกทางทะเลแห่งอื่นๆ

อย่างไรก็ตาม.... "อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ ป่าดงพญาเย็น" ก็ได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก จากคณะกรรมการพิจารณามรดกโลก ขององค์การยูเนสโก ในที่ประชุมใหญ่สามัญประจำปีครั้งที่ 29 ระหว่างวันที่ 10-17 กรกฎาคม 2548 ที่ผ่านมา ซึ่งการประชุมครั้งนี้จัดขึ้นที่กรุงเดอแบน ประเทศสาธารณรัฐแอฟริกาใต้

[สายชล]

                                         

แหล่งอนุรักษ์ทะเลอันดามัน (Andaman Sea Nature Reserve) ที่เริ่มตั้งแต่ด้านเหนือสุดเริ่มจากจังหวัดระนองไปจนถึงจุดใต้สุดที่จังหวัดสตูลนั้น ประกอบไปด้วยอุทยานแห่งชาติ 17 แห่ง และ 1 เขตห้ามล่าสัตว์ป่า

1.   อุทยานแห่งชาติลำน้ำกระบุรี
2.   อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะพยาม
3.   อุทยานแห่งชาติแหลมสน
4.   อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะระ - พระทอง
5.   อุทยานแห่งชาติเขาหลัก - ลำรู่
6.   อุทยานแห่งชาติเขาลำปี - หาดท้ายเหมือง
7.   อุทยานแห่งชาติอ่าวพังงา
8.   อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสุรินทร์
9.   อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน
10. อุทยานแห่งชาติสีรินาถ
11. อุทยานแห่งชาติหาดนพรัตน์ธารา - หมู่เกาะพีพี
12. อุทยานแห่งชาติธารโบกขรณี
13. อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะลันตา
14. อุทยานแห่งชาติหาดเจ้าไหม
15. อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะเภตรา
16. อุทยานแห่งชาติทะเลบัน
17. อุทยานแห่งชาติตะรุเตา
18. เขตห้ามล่าสัตว์ป่าหมู่เกาะลิบง

อุทยานแห่งชาติ และ เขตห้ามล่าสัตว์ป่า ดังกล่าวข้างต้น มีความโดดเด่นในระดับโลก

[สายชล]

                                       

ตัวอย่างเช่น.....

อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสุรินทร์ มีความโดดเด่นในด้านระบบนิเวศปะการังน้ำตื้น

[สายชล]

                               


อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน  มี ความโดดเด่นในด้านระบบนิเวศปะการังน้ำลึก

[สายชล]

อุทยานแห่งชาติอ่าวพังงา มีความโดดเด่นในระบบนิเวศป่าชายเลน และภูมิประเทศเขาหินปูน


                     

[สายชล]

                       


อุทยานแห่งชาติตะรุเตา  มีความโดดเด่นในด้านความหลากหลายของระบบนิเวศ ครอบคลุมเกือบทุกระบบ และมีความสำคัญทางด้านประวัติศาสตร์อีกด้วย
                           

                       

                       

[สายชล]

สภาพภูมิทัศน์ที่โดดเด่น และมีความสำคัญต่อชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนเป็นอันมากที่ต้องพึ่งพาทรัพยากรธรรมชาติจากแหล่งอนุรักษ์อันดามันแห่งนี้ จึงควรที่จะสงวนรักษาไว้เพื่อเป็นมรดกของลูกหลานของเราสืบไป

[สายชล]

ประกอบกับนโยบายของกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืชและคณะอนุกรรมการแห่งชาติว่าด้วยอนุสัญญาคุ้มครองมรดกโลก ประสงค์จะดำรงรักษาแหล่งธรรมชาติดังกล่าวโดยมีมาตรการคุ้มครองในระดับโลก อันจะเป็นเกียรติภูมิของประเทศ จึงนำเสนอผืนแผ่นแหล่งธรรมชาติดังกล่าวข้างต้นให้เป็นแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติ