ผลโลกร้อนทำ'ปะการังอ่อน'ตายเป็นแนวยาว 200 กม.

คลื่นใต้น้ำ (ของจริง)

คลื่นใต้น้ำแถบฝั่งอันดามัน เป็นหนึ่งในผู้ต้องสงสัยที่ทำให้ปะการังบริเวณนั้นตาย นักวิทยาศาสตร์ยังไม่แน่ใจว่า สมบัติแห่งท้องทะเลเหล่านี้ จะกลับมาสร้างความตระการตาได้อีกครั้งหรือไม่

-1-

เสียงเครื่องยนต์เรือสำรวจสมุทรศาสตร์นาม "จักรทอง ทองใหญ่" เร่งเครื่องคำรามตึงตังหลังจากถอนสมอออกจากท่า ทั้งเรือ ลูกเรือ และนักวิจัยสมุทรศาสตร์มุ่งหน้าสู่ท้องทะเลสีน้ำเงินครามออกสำรวจตามภารกิจพิเศษ

อานนท์ สนิทวงศ์ ณ อยุธยา

ห่างฝั่งออกมาได้สักพัก ดร.อานนท์ สนิทวงศ์ ณ อยุธยา นักสมุทรศาสตร์ ชี้ไปที่ริ้วคลื่นระยิบเล่นกับเปลวแดดห่างจากหัวเรือจักรทอง ทองใหญ่ไปราว 200 เมตร พลางบอกว่า "นั่นไง คลื่นใต้น้ำ" แฝงเร้นตัวอยู่ในทะเลอันดามัน

"คลื่นใต้น้ำในแถบทะเลอันดามันเป็นคลื่นขนาดใหญ่ สามารถสังเกตการเคลื่อนตัวของคลื่นใต้น้ำได้จากผิวน้ำ บริเวณนั้นจะมีลักษณะพื้นผิวน้ำที่มีระลอกคลื่นขนาดใหญ่กว่าบริเวณรอบ บางครั้งอาจสังเกตคล้ายกับมีคลื่นมีพรายฟองเดือด" ผู้อำนวยการศูนย์เครือข่ายงานวิเคราะห์วิจัยและฝึกอบรม การเปลี่ยนแปลงแห่งภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (START) จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย อธิบายคลื่นใต้น้ำของจริง

ดร.อานนท์ เป็นนักสมุทรศาสตร์ไทยคนหนึ่งที่สนใจศึกษาการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศ และทำวิจัยเก็บข้อมูลจากหลักฐานที่ได้จากท้องทะเล เขาขยายความเพิ่มเติมว่า คลื่นใต้น้ำเป็นคลื่นตามธรรมชาติที่เกิดจากแรงโน้มถ่วงของโลก ลักษณะของคลื่นมีความถี่ต่ำและสูงกว่าคลื่นที่พบที่ผิวน้ำ เป็นคลื่นที่เกิดระหว่างชั้นน้ำทะเลที่ความหนาแน่นแตกต่างกัน
อานนท์ สนิทวงศ์ ณ อยุธยา

ทะเลที่ห่างจากชายฝั่งมีระดับน้ำที่ลึก เช่น บริเวณไหล่ทวีป จะพบว่าน้ำถูกแบ่งออกเป็นชั้น มวลน้ำที่พบที่บริเวณชั้นผิวน้ำ หรือ 20-150 เมตรโดยประมาณมีความเค็มอยู่ในช่วงประมาณ 32-33 ส่วนในพันส่วน

น้ำมีอุณหภูมิประมาณ 25-30 องศาเซลเซียส และมีปริมาณธาตุอาหารต่ำ ต่างจากชั้นน้ำทะเลที่อยู่ลึกลงไปนั้น ความเค็มของน้ำทะเลจะสูงกว่าที่ชั้นผิวน้ำประมาณ 33-35 ส่วนในพันส่วน อุณหภูมิน้ำต่ำกว่า 20-25 องศาเซลเซียส และมีปริมาณสารอาหารที่สูง

"ลักษณะน้ำทะเลแบ่งเป็นชั้น เกิดจากระดับความเค็มต่อความลึกเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว เราเรียกชั้นน้ำนี้ว่า Pycnocline และคลื่นใต้น้ำจะเกิดขึ้นที่บริเวณชั้นน้ำนี้" ดร.อานนท์ สาธยายความ

คลื่นใต้น้ำเกิดขึ้นได้ทุกแห่งทั่วโลก ไม่ว่าจะเป็นบริเวณฟลอริดาในมหาสมุทรแอตแลนติกฝั่งตะวันตก บริเวณทะเลจีนใต้ในมหาสมุทรแปซิฟิกฝั่งตะวันตก และทะเลอันดามัน

การเปลี่ยนแปลงของมวลน้ำที่ระดับความลึกเป็นผลมาจากอุณหภูมิของน้ำที่ลดลง ปรากฏการณ์ดังกล่าวอาจเกิดได้กับแหล่งน้ำจืดในทะเลสาบ ส่วนการเปลี่ยนแปลงในมหาสมุทรเกิดได้ทั้งจากอุณหภูมิและความเค็มของทะเล

สำหรับตัวเขาเองมองสาเหตุการตายของปะการังอ่อนที่เกาะลันตาเป็นผลกระทบจากคลื่นใต้น้ำ แต่ยังไม่อาจฟันธงได้แน่ชัดว่าเป็นผลพวงมาจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศโลกที่ทำให้อุณหภูมิของน้ำทะเลอุ่นขึ้น

"มีความเป็นไปได้ว่าการตายอย่างเฉียบพลันของปะการังอ่อนที่เกาะลันตามาจากคลื่นใต้น้ำที่ได้รับอิทธิพลจากลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือกำลังแรงมาตั้งแต่ช่วงต้นปี เมื่อเกิดการกระเพื่อมของผิวน้ำ ชั้นน้ำที่อยู่ลึกและเย็นกว่าจะนำพามวลน้ำเข้าหาชายฝั่ง ปะการังมีความอ่อนไหวอยู่แล้ว พอโดนน้ำเย็นแบบฉับพลัน

บวกกับธาตุอาหารที่ปะปนเข้ามาจากทะเลลึกมีมาก มันก็ตาย" ดร.อานนท์ กล่าวและย้ำว่า

จำเป็นต้องศึกษาข้อมูลอย่างต่อเนื่องเพื่อหาสาเหตุที่ทำให้เกิดปะการังฟอกขาวบริเวณแหล่งดำน้ำที่มีชื่อเสียงของไทย ซึ่งอาจมีผลกระทบด้านการท่องเที่ยวตามมา

-2-

ดร.สมเกียรติ ขอเกียรติวงศ์ หัวหน้ากลุ่มงานสมุทรศาสตร์และสิ่งแวดล้อมทางทะเลและชายฝั่ง สถาบันวิจัยและพัฒนา ทรัพยากรทางทะเล ชายฝั่งทะเลและป่าชายเลน เป็นผู้หนึ่งที่ติดตามปรากฏการณ์ทางสมุทรศาสตร์อย่างต่อเนื่อง

เขาเล่าว่า ช่วงตั้งแต่เดือนมกราคม-เมษายนพบแพลงก์ตอนเติบโตมากมายหลายแห่งแถบทะเลอันดามัน เช่น บริเวณนอกชายฝั่งทับละมุ เกาะพีพี เกาะเฮ

ไม่เพียงเท่านั้นยังพบสัตว์ทะเลพวกปลาหน้าดินเกิดอาการช็อกตายจากคลื่นน้ำเย็นที่เข้ามาใกล้ชายฝั่ง เช่นเดียวกับปะการังอ่อนแถวกองหินม่วง กองหินแดงได้รับผลกระทบด้วยและตายเป็นจำนวนมาก

เนื่องจากสภาพแวดล้อมบริเวณที่ความลึก 20-30 เมตรมีอุณหภูมิน้ำราว 20-23 องศาเซลเซียส ซึ่งถือว่าผิดปกติ การตรวจสอบยังพบว่าปริมาณออกซิเจนละลายในน้ำใต้ทะเลต่ำมากเฉลี่ย 2 มิลลิกรัมต่อลิตร สัตว์น้ำชายฝั่งส่วนใหญ่ไม่สามารถดำรงชีวิตได้

"ปะการังอ่อนแถวสิมิลัน กองหินม่วง หินแดงตายมาตั้งแต่ช่วงต้นปี ช่วงมีนาคมที่ผ่านมา นักสมุทรศาสตร์จากต่างประเทศยังลงไปสำรวจพบว่าปะการังอ่อนมีสภาพสีจางลงและเฉาล้มตาย พบตั้งแต่ระดับความลึกมากกว่า 20 เมตร และมีอุณหภูมิน้ำ 23 องศาฯ"

ปกติแล้ว ปะการังจะเยียวยาตัวเองฟื้นคืนสภาพเดิมได้ แต่จนถึงเดือนพฤศจิกายน ปะการังอ่อนเหล่านี้ยังไม่ฟื้นตัว และคาดว่าอาจต้องใช้เวลาอีกนาน เนื่องจากเป็นกรณีแรกที่พบว่าปะการังอ่อนมีสภาพแบบนี้

ดร.สมเกียรติ กล่าวว่า คงต้องรอให้ธรรมชาติเยียวยาซึ่งยังไม่รู้ว่าต้องใช้เวลาอีกกี่ปี เฉพาะปะการังน้ำตื้นที่เกิดการฟอกขาวเนื่องจากทะเลอุ่นขึ้นเล็กน้อยยังใช้เวลานับ 10 ปี แต่ปรากฏการณ์ปะการังอ่อนตายจากน้ำเย็น

ครั้งนี้ เขายอมรับว่าเป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติที่ยังไม่มีใครศึกษาจริงๆ และทีมสำรวจวางแผนว่าจะลงสำรวจอีกครั้งหลังจากมรสุมอ่อนกำลังลง

ถึงแม้จะมีความหวังว่า เวลาและธรรมชาติจะช่วยชุบชีวิตปะการังให้มีสุขภาพสมบูรณ์เป็นสินในน้ำอีกครั้ง แต่เมื่อพิจารณาจากภาพถ่ายดาวเทียมแล้วกลับยิ่งเพิ่มความวิตกให้เขามากขึ้น

หลักฐานจากภาพถ่ายดาวเทียมชี้ว่า สภาพท้องทะเลอันดามันมีคลื่นใต้น้ำอยู่ตลอดทั้งปี คลื่นจะเคลื่อนตัวจากนอกชายฝั่งทะเลอันดามันจากแนวหมู่ กาะนิโคบาร์ อันดามัน และทางเหนือของเกาะสุมาตราเข้าสู่ชายฝั่งของประเทศพม่า ไทย และมาเลเซีย มวลคลื่นเหล่านี้จะแตกตัวและนำน้ำใต้ทะเลลึกเข้ามาใกล้ชายฝั่งมาก

"ยิ่งน้ำลึกมากเท่าไรก็จะยิ่งมีอิทธิพลโดยขึ้นกับความสูงของคลื่น เราจำเป็นต้องติดตามปรากฏการณ์อย่างต่อเนื่องถึงช่วงต้นปี 2551 เพราะมีรายงานการเกิดปรากฏการณ์ที่เรียกว่า Positive Indian Ocean Dipole ในทะเลอันดามันต่อเนื่องมาตั้งแต่ปลายเดือนกันยายนนี้ แต่อาจไม่แรงเท่ากับเหตุการณ์ช่วงต้นปีนี้ ประกอบกับเกิดลานีญาในมหาสมุทรแปซิฟิกด้วย

-3-

ดร.ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ อาจารย์ภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางทะเล คณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กล่าวว่า จากการสำรวจพบว่า ปะการังอ่อนน้ำลึกบริเวณเกาะหินม่วงนั้นตายเกือบหมด และในขณะที่ดำน้ำ ยังพบว่ามวลน้ำเย็นในบริเวณนั้น มีลักษณะเป็นเมือก

ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์

"น่าสังเกตว่า ปะการังอ่อนน้ำลึกที่จุดดำน้ำอื่นกลับไม่ตาย ถึงแม้จะได้รับอิทธิพลจากปรากฏการณ์น้ำเย็นนี้เหมือนกัน อย่างเช่น ปะการังที่หมู่เกาะสิมิลัน และกองหินริเชริว" ดร.ธรณ์ เล่าสิ่งที่ได้พบเห็นมากับตา

เขายังพบด้วยว่า ปลาการ์ตูนบริเวณนั้นมีจำนวนลดลงไปอย่างมาก ปลามีสภาพอ่อนแอ เมื่อปะการังอ่อนที่หินม่วงตายพบว่าเหลือแต่เพียงก้อนหิน และไม่พบสิ่งมีชีวิตชนิดอื่นเหลืออยู่ เนื่องจากบริเวณนั้นเป็นบริเวณที่มีปัจจัยจำกัดเพราะเป็นบริเวณน้ำลึก และเป็นบริเวณที่ระบบนิเวศปะการัง

โดยทั่วไปเจริญเติบโตได้ยาก สำหรับปะการังอ่อนที่บริเวณหินแดงนั้น ไม่ได้รับผลกระทบ เนื่องจากอยู่ในบริเวณที่น้ำตื้นกว่าบริเวณหินม่วง

"จากการถกปัญหาของผู้เชี่ยวชาญร่วมกัน พบว่าสาเหตุของเหตุการณ์นี้ ยังไม่สามารถสรุปได้แน่ชัดว่าเกิดจากสาเหตุใด เนื่องจากในระบบนิเวศของปะการังมีปัจจัยแวดล้อมทางกายภาพ ที่ส่งผลต่อการเจริญเติบโตและการสืบพันธุ์ของปะการังอ่อนหลายอย่าง ได้แก่ พายุและคลื่น กระแสน้ำ แสง สารอาหารในมวลน้ำ ตะกอน ความเค็ม และอุณหภูมิ"

ข้อมูลที่ตรวจวัดได้จากเครื่องมือวิทยาศาสตร์ในขณะเกิดเหตุ พอจะสรุปเบื้องต้นได้ว่ามีปัจจัยสำคัญ 2 ปัจจัยที่น่าจะเป็นสาเหตุของการตาย คือ อุณหภูมิของน้ำที่ลดลง และการลดลงของออกซิเจนละลายน้ำ ประเด็นปัญหาในขั้นต่อไปคือ อะไรเป็นสาเหตุที่ทำให้ปัจจัยทั้งสองนี้เกิดการเปลี่ยนแปลง ซึ่งจะต้องมีการศึกษากันโดยละเอียดต่อไป

"ประเด็นที่น่าสนใจขณะนี้ คือ เมื่อพื้นที่เกาะลันตา จังหวัดกระบี่ โดยเฉพาะบริเวณกองหินม่วง มีปะการังอ่อนตายหมด และกองหินแดงเหลือไม่ถึงร้อยละ 50 นั้น จะทำให้นักท่องเที่ยวลดน้อยลง และหันไปท่องเที่ยวในแถบฝั่งอันดามันเหนือ เช่น เกาะสิมิลัน เกาะสุรินทร์ จังหวัดพังงา และบริเวณกองหินริเชริว ที่ยังมีปะการังอ่อนสวยงามอยู่มาก" ดร.ธรณ์ กล่าว

ปัจจุบัน นักท่องเที่ยวแถบอันดามันเหนือเพิ่มจำนวนขึ้นกว่าเท่าตัว เขาเสนอว่าแผนงานที่มีอยู่แล้วของกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เช่น การกำหนดปริมาณนักดำน้ำ ต้องนำมาใช้อย่างเข้มงวดและจริงจัง เพื่อควบคุมพื้นที่ที่ยังมีปะการังสวยงามให้เหลืออยู่และป้องกันการสูญเสียที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต

ชีววิทยาของเจ้าปะการัง

ดร.ธรรมศักดิ์ ยีมิน อาจารย์ประจำภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง ผู้เชี่ยวชาญการศึกษาวิจัยด้านปะการัง ได้ให้ความรู้เกี่ยวกับปะการังอ่อนว่า

ปะการังอ่อน จัดอยู่ใน Subclass Octocorallia ซึ่งสามารถแบ่งได้เป็นสามกลุ่มย่อย โดยกลุ่มแรกได้แก่กลุ่มปะการังสีน้ำเงิน กลุ่มที่สองได้แก่กลุ่มปะการังอ่อนและกัลปังหา และกลุ่มที่สามได้แก่กลุ่มปากกาทะเล

ส่วนปะการังที่สำรวจพบว่าเกิดปรากฏการณ์ฟอกขาวจัดอยู่ใน Family Neptheidae คุณสมบัติของปะการังอ่อน ที่แตกต่างจากปะการังที่เป็นที่รู้จักกันทั่วไป คือ ปะการังอ่อนจะไม่มีการสร้างโครงสร้างแข็งที่เป็นหินปูนขึ้น มีเพียงการสร้างองค์ประกอบพวก calcite (sclerite) ในเนื้อเยื่อ

เมื่อปะการังอ่อนตายจะหลุดสลายไปหมด ไม่เหลือโครงสร้างแข็งไว้เหมือนกับปะการังทั่วไป ปัจจัยแวดล้อมทางกายภาพที่ส่งผลต่อการเจริญเติบโตและการสืบพันธุ์ของปะการังพวกนี้ ได้แก่ พายุและคลื่น กระแสน้ำ แสง สารอาหารในมวลน้ำ ตะกอน ความเค็ม และอุณหภูมิ

"เมื่อพิจารณาถึงสภาวะที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตและการสืบพันธุ์ของปะการังอ่อนพบว่า ในกรณีพายุและคลื่นรุนแรง ปะการังอ่อนจะไม่สามารถลงเกาะได้ แต่เนื่องจากปะการังอ่อนได้รับพลังงานจากการดักตะกอนในมวลน้ำ ปะการังอ่อนจึงต้องการสภาวะที่มีกระแสน้ำแรงเพื่อนำพาตะกอนมาได้มาก" ผู้เชี่ยวชาญปะการัง อธิบาย

นอกจากนั้น แสง ยังมีความจำเป็นต่อปะการังอ่อนที่ได้รับพลังงานจากการสังเคราะห์แสงโดย Zooxanthellae แต่ในชนิดที่ไม่มี Zooxanthallae แสงจึงมีความจำเป็นไม่มากนัก สำหรับปัจจัยเรื่องสารอาหารในมวลน้ำและตะกอน ควรมีปริมาณที่เหมาะสม ไม่มากไปหรือน้อยไป

เนื่องจากสารอาหารที่มีมากไป จะก่อให้เกิดผลกระทบอื่นๆ ตามมา ส่วนตะกอนถ้ามีมากไป จะทำให้เกิดการอุดตันได้ ส่วนความเค็ม โดยทั่วไปแล้ว ปะการังอ่อนจะอยู่ได้ดีในความเค็มที่เหมาะสม แต่สามารถทนทานต่อความเค็มที่สูงมากกว่าความเค็มที่ต่ำกว่าปกติ

สำหรับอุณหภูมิ โดยทั่วไป เนื่องจากปะการังอ่อนบางชนิดอยู่ได้ในน้ำลึก จึงสามารถทนต่ออุณหภูมิที่ต่ำกว่าปกติได้เล็กน้อย แต่ไม่สามารถทนต่ออุณหภูมิที่ต่ำหรือสูงเกินกว่าอุณหภูมิปกติมากจนเกินไปได้

จาก : คอลัมน์จุดประกาย กรุงเทพธุรกิจ วันที่ 23 พฤศจิกายน 2550

	ผู้เขียน	หัวข้อ: ผลโลกร้อนทำ'ปะการังอ่อน'ตายเป็นแนวยาว 200 กม. (อ่าน 19083 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้